Төртінші дүниежүзілік соғыс жүріп жатыр – Андрей Илларионов

Таяуда Вильнюста өткен алқалы жиында Украина-Ресей қарым-қатынасына қатысты ащы шындықтың бетін ашқан баяндама бүгіндері әлемде үлкен резонанс туғызып отыр. «Алаш айнасы» басылымы оқырмандарына осы баяндаманы сол күйінде ұсынуды жөн санайды. Оның авторы - РФ президенті Владимир Путиннің бұрынғы кеңесшісі, Катон институтының Ғаламдық азаттық және өркендеу орталығының аға ғылыми қызметкері (АҚШ), «Мемлекеттік басқару» бағытында «Жыл адамы -2003» сыйлығының иегері, Жылдың «қаржыгер сәуегейі» атағының иегері Андрей Илларионов боп табылады.

НАТО Парламенті ассамблеясының Экономика және қауіпсіздік комитеті отырысындағы баяндамасынан, Вильнюс, 2014 жылдың 31 мамыры.

Қайырлы күн, ханымдар мен мырзалар!

Сіздердің алдарыңызда Украина мен Ресей арасындағы қарым-қатынас жайлы, Украинадағы қазіргі ахуал туралы өз ойларыммен, пайымдарыммен бөлісуге мүмкіндік туғаны мен үшін үлкен мәртебе. Алдын ала жарияланған баяндама тақырыбында Украина мен Ресейдің ғана аты аталғанымен, соңғы кездері әлемде боп жатқан дүниелерге қатысты басқа да мәселелерден айналып өту маған қиын болатын секілді.

Соңғы айларда әлем халқы айналымызда не боп жатыр деген сауалды өзіне жиі қоюда. Путиннің Украинаға басқыншылығы, Қырымды басып алу мен аннекциялауы, ресейлік режимнің Украинаның шығысына басқыншылығы: мұның барлығы нені білдіреді? Путиннің қысқа және ұзақмерзімді жоспары қандай? Ол қай жерде қашан тоқтамақшы? (әрине, тоқтайтын ойы болса). Мен осы мәселелерге қатысты 10 пунктке шоғырланған өз пайымдарымды Сіздердің назарларыңызға ұсынсам деймін. Мен қысқаша қайыруға және Сіздердің сұрақтарыңызға ыждаһаттылықпен жауап беруге тырысам.

Бірінші пункт. Сіздер қазір «украиналық дағдарыс» немесе «Украинада дағдарыс» боп жатыр дегенді жиі еститін боп жүрсіздер. Бірақ бұл олай емес. Қазір боп жатқандар «украиндық дағдарыс та» емес, «Украинада дағдарыс» боп жатқан да жоқ. Қазір куә боп отырғанымыз – Кремль көрсеткісі келетіндей Украинаның ішкі жағдайы емес. Бұл – соғыс. Бұл – Ресей мен Украинаның соғысы. Нақтысында: бұл – Путиннің Украинаға қарсы соғысы. Онда да бұл соғыс ұланғайыр көлемді алатын «дүниежүзілік соғыстың» кіріспесі ғана. Төртінші дүниежүзілік соғыстың. Бұл түсініктемеге мен кейін оралатын боламын. Бұл терминді мен таңдап алған жоқпын. Бұл терминді Кремльдің насихат машинасы пайдаланады; онда бекітілген пайым бойынша, Төртінші дүниежүзілік соғысты бүкіл әлемге қарсы Ресей жүргізеді.

Екінші пункт. Кейбір сараптамалық зерттеулерде қазіргі соғыс Қырғи-қабақ соғыс ретінде суреттеледі немесе бастан өткен Қырғи-қабақ соғысқа оралу, тағы болмаса жаңа Қырғи-қабақ соғыс басталды делінеді. Менің ойымша, қазір боп жатқандар Еуропадағы саяси реттеуге қол жеткізген, 1980-1990 жылдары аяқталған Қырғи-қабақ соғысқа еш қатысы жоқ. Бұл жаңа Қырғи-қабақ соғыс та емес. Мен бұл арада Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін белең алған бұрынғы Қырғи-қабақ соғыста қандай да бір еуропалық мемлекет территориясының аннекциялау сынды жағдай орын алмағандығына, Қырымның басынан өткен жағдай болмағанына айырықша мән берулеріңізді сұраймын. «Классикалық» Қырғи-қабақ соғыс кезінде жекелеген мемлекеттердің саяси режимін төңкеруге қадамдар жасалды, алайда Еуропадағы тәуелсіз және тәуелсіз емес әлем шекаралары ешқандай өзгеріске ұшыраған жоқ.

Сондай-ақ Қырғи-қабақ соғыс пен қазіргі соғыстың айтарлықтай тағы бір айырмасы бар. Қырғи-қабақ соғыс кезінде жеке тұлғаларға санкция қолданылған жоқ. Санкцияның басқа түрлері болды, бірақ жекелген санкциялар болмады. Осы жағынан алғанда, қазір боп жатқандар – қырғи-қабақ соғыс емес. Бұл соғыстың нақты атауын сарапшылар мен саясаткерлер алдағы уақытта бере жатар. Қалай дегенмен де бұл қырғи-қабақ соғыс емес. Тағы да ескерте кетейін, Кремльдің насихат машинасы оны Төртінші дүниежүзілік соғыс деп атайды.

Материалдың толық нұсқасын "Алаш айнасынан" оқи аласыздар.