Дағдарыс кезінде Ұлттық қор қаржысымен мемлекеттік банктерді қолдау керек пе?

Ресейге қарсы бағытталып жатқан санкция қатайған сайын Қазақстан үкіметінен де маза болмай тұр. Өйткені «Суға кеткен тал қармайды» демекші, біздің елдің аласапыран сәтте «тал» боп кету қаупі бар. Көптеген мамандар пайымынша, бұл арада ең ауыр соққы қаржы секторына тиесілі көрінеді. Осы жағынан алғанда, бізде алдыңғы бүкіләлемдік қаржылық дағдарысындағыдай отандық банк секторын аман алып қалу мәселесі өзектілік танытып, ұлттық қордан тағы да қосымша қаражат шығаруға мәжбүрміз. Ал «Алаш айнасы» басылымы сұрастырған мамандардың бұл реттегі пікірі екіге жарылады...

Естеріңізде болса, Украина әуесінен малайзиялық ұшақтың атып түсірілуі санкция бойынша жұмсақ шаралармен шектеліп отырған Еуропалық одақтың шымбайына қатты батты. Өйткені атып түсірілген ұшақ ішіндегілердің басым бөлігі еуропалықтар еді. Осыдан кейін Еуропалық одақ қатаң санкциялар қолдану туралы АҚШ-тың ұсынысын қабыл алды. Сөйтіп олардың АҚШ-пен бірігіп, Ресейге қарсы жариялаған кезекті санкциясы өткен жұмада іске қосылды. Ол бойынша енді ресейлік мемлекеттік банктер еуропалық инвесторлардан қаржы тарта алмайды, сондай-ақ Батыс өндірісі ресейлік мұнайшыларды құрал-жабдықпен қамтамасыз етпейтін болады, қару-жарақ сауда-саттығы бойынша да екі тарапқа эмбарго қойылады.

Санкция тырнағына ілініп отырған мемлекеттік банктер қатарында ВТБ, Мәскеу банкі және Ресей ауылшаруашылығы банкі бар. Жалпы, мамандар Ресейдің бұл секторындағы дағдарыс бүтін экономиканы тежейді деген болжамдар білдіруде. ТМД ғана емес, шетелде де кеңінен танымал қазақ қаржыгер-маманы, соңғы жылдарғы Еуропадағы еңбегінің қортындысы бойынша жуырда «Евро дағдарысы және ғаламдық тәуекелдер» атты кітабын жарыққа шығарған қазақстандық ғалым Берлин Иришев өзінің Фейсбуктегі жеке парақшасында бір топ маманмен Ресейдің қаржы секторына бағытталған санкция әсерін талқылағанын жазыпты. Ғалымның сол «Асауға тұсау» деген жазбасына сөзбе-сөз тоқтала кетелік: «Кеше біз экономиканың өте сезімтал тұсы – банк секторына санкцияның әсерін талқыладық. Банктер жарылыс орын алатын нүктеде тұрып қалуы немесе экономикалық дағдарыстың басты нысанына айналуы ықтимал.

Жалпылай алғанда, тек банк секторы емес, жағдай мүлде қиын болатын секілді. Инвестициялар тапшылығынан терең рецессияның орын алу қаупі бар. Батыс нарығы ұсынатын инвестициясыз ірі жобалар тұралап қалайын деп тұр. Инвестициялық ресурстар тапшылығы және шетелдік инвесторлардың кетуі жекеменшік капиталдың елден сыртқа ағылу процесін күшейтеді. Осы жылдың алғашқы жарты жылдығында Ресейден шамамен 100 млрд доллар сыртқа кетіп қалды. ЮКОС-қа қатысты талап етіліп отырған 50 млрд долларды төлемесе болмайын деп тұр. Егер сот шешімін орындамаса, онда мүлік пен банк шоттары тәркіленеді... «Асауға тұсау» сценариінің негізгі сипаты осындай. Орташа мерзімде жағдайды айналымға жаңа ақшаларды көптеп шығару арқылы сақтап қалуға тырысады. Бірақ бұл шара уақытша қолдау көрсетеді, кейіннен ол инфляцияны күшейтіп, девальвация қаупін арттырады. Баға қымбаттап, елдің табатын табысы азаяды. Ресейдің мұндай жағдайы көптеген мемлекетке кері әсер етеді, бәрінен бұрын Еуразиялық экономикалық одақ аясындағы әріптестеріне... Бұл өткенімізге (90-жылдарға – басылым анықтамасы) ақырындап кері қайтып келуімізді білдіреді..»

Материалдың толық нұсқасын "Алаш айнасынан" оқи аласыздар.