26 маусым 2014 | 11:44

Бүгінгі қазақты жүзге, руға бөліп, билеп-төстеуге бола ма?

Нұрғиса ЕЛЕУБЕКОВ (фото)

Соңғы кездері еліміздің ірі кенттерінде қазақтың ру атауларын көліктен бастап мейрамхана маңдайшаларынан жиі көріп қап жүрміз. Тіпті, моншаға киетін киіз қалпақ та бұл үрдістен қалыс қалмаған. Әншілер руын тегіне айналдыра бастады. Тайпа таңбасындағы кәдесыйлар да көбейіп, руын түгендейтін қазақтың әлеуметтік желісі де пайда болған. «Бөлінгенді бөрі жейді» демекші, мұндай құбылысқа қоғамның бір бөлігі үрке қарауда. Сондықтан «Алаш айнасы» басылымы осы мәселе талқысына отандық әлеуметтанушылар мен саясаттанушыларды тартып көрді...

Соңғы кездері еліміздің ірі кенттерінде қазақтың ру атауларын көліктен бастап мейрамхана маңдайшаларынан жиі көріп қап жүрміз. Тіпті, моншаға киетін киіз қалпақ та бұл үрдістен қалыс қалмаған. Әншілер руын тегіне айналдыра бастады. Тайпа таңбасындағы кәдесыйлар да көбейіп, руын түгендейтін қазақтың әлеуметтік желісі де пайда болған. «Бөлінгенді бөрі жейді» демекші, мұндай құбылысқа қоғамның бір бөлігі үрке қарауда. Сондықтан «Алаш айнасы» басылымы осы мәселе талқысына отандық әлеуметтанушылар мен саясаттанушыларды тартып көрді...

«Бұл әлемде екі мықты күш бар: рух пен қылыш. Бірақ соңында қылышты да рух жеңеді» деп француз әскери қолбасшысы Наполеон айтып кетпекші, соңғы дәуірлерде жер шарындағы қолы ұзын, білегі жуан мемлекеттер ұлттық рухты, ұлттық мемлекеттерді аяусыз басып-жаншуға барын салуда. Бәрінен қорқыныштысы, қазіргі жат пиғылдылардың қолындағы соғыс құралы көзге көрінбейді, қолмен ұстап білуге де келмейді. Ол психологиялық талқандау тетігі – ақпарат. Ал ақпараттық шабуыл «бөліп ал да билей бер» деген байырғы басқыншылық қағидатқа арқа сүйейді.

Салдарынан қазір өзіміз куә боп отырған әлемде сепаратистер, лаңкестер, содырлар, нацистер, сынды белгілі бір деңгейде қолдан жасалған жауыздар пайда бола бастады.

Жалпылай алғанда, жер шарында ақпараттық майдан өрті маздап жанып, жалыны кең ауқымға тарауда, әрине өте сақ болған жөн. Сондықтан қоғамдағы бөтен насихатқа бірден жауап беруге тырысуымыз керек. Жауапсыз болғандықтан да қазір пиғылы жат түрлі діни секталар елімізге дендеп еніп алды. Секта-мекта деп қазақты жікке бөлген олардың ендігі бағатыны – тағы бір осал тұсының бар-жоқтығы. Бұл ретте қазақтың ру бөлінісі бірден сарт етіп ойда орағытады. Өйткені мұндай жайт тарихымызда орын алған. Бұл ретте әріге бармай-ақ бертіндегі ұлт көсемдерінің бірі Мұхтар Шахановтың «Руға бөлінудің қасіреті немесе ұлттық тұтастыққа сына қағу» атты ашық хатынан үзінді келтіре кетелік: «1986 жылы Мәскеуде, 300 миллионға жуық халықты біріктірген бүкіл Кеңестер Одағына, Орталық телеарна арқылы берілген шығармашылық кешім өткен соң, мені Е.Евтушенконың өтінішімен КОКП Орталық Комитеті Мәдениет бөлімінің меңгерушісі Ю.Воронов қабылдады. Оның қабылдау бөлмесінде отырғанымда, осы бөлімнің бір белді қызметкері қасыма жетіп келіп: «Вы из какого жуза?» деп сұрады. Әлгінің қолына ұстаған дәптеріне көз салып ем, Қазақстанда, билік басында жүрген адамдардың қай жүзден, қай рудан екендігі кезек-кезегімен орнықты тізіліпті. Бұл сонау патшалық Ресейдің қол астында тұрған кезеңнен бастап, Кеңестік дәуірде жалғасын тапқан, «бөлшекте де, билей бер» деген жасырын идея қаруы, яғни, «бір руды келесі бір руға қарсы қойып басқару» саясаты екенін бірден ұға қойдым...»

Осы жағынан алғанда, бүгіндері көшелерімізде, нарығымызда ру атаулары жарнамасының белсенді түрде белең алуы бөтен пиғылдылардың құйтырқы тірлігі емес пе деген күдік бізді мазалайды. Сөйтіп бұл сауалды мамандарға ұсынып көрдік.

Материалдың жалғасын "Алаш айнасы" сайтынан оқи аласыздар.