Қазақ болайын десем, ру кедергі болып тұр

Түсінікті болу үшін әңгімені әріден бастайын. Менің әкем неміс. Екінші дүние жүзілік соғыста ол орыстарға тұтқынға түскен. Соғыс біткеннен кейін оны Қазақстанға жер аударған. Ал анам польшалық немістің қызы екен. Ол да алдымен Украинаға, сосын Ресейге, одан Қазақстанға жер аударылып келген. Әкем мен анам осы жерде табысқан.

Мен қазақ ауылында туып өстім. Құжат бойынша атым – Макс. Бірақ ауылдастарым маған Мақсұт деп деп ат қойған. Ата-анам да солай атап кетті. Содан бері біреумен танысқанда Мақсұт деп танысам. Ол ауылда 5-6 неміс отбасы болды, қалғандары түгел қазақтар. Ата-анам қазақтардың қонақжайлылығын, қиын-қыстау кезде көмектескенін, үйлеріне паналатқандарын, бар істеген жақсылығын үнемі айтып отыратын. Жеті жасқа толғанда мектепке бардым. Қазақ мектебіне. Қалған неміс отбасыларының балалары да қазақ мектебіне барды. Ол кезде орыс мектебі жоқ болатын. Мен бесінші сынып оқып жүргенімде орыс мектебі ашылды. Ауыл адамдары, әсіресе интелигентті отбасылар балаларын жаппай орыс мектебіне бере бастады. Бірақ бірде-бір неміс отбасының баласы орыс мектебіне барған жоқ. Қазақ балаларымен туған-туыстай болып бірге өстік. Ешкім шеттетіп көрген емес. Бірге өскен жолдастарым мені «сары қазақ» дейтін. Бөтен жерге барғанда біреу-жарым ұлтың кім десе, қазақпын дейтінмін. Сөйтіп бар жан-тәніммен қазақ болып кеттім. Үйлендім. Әйелімнің әкесі неміс, шешесі украин. Ол кездері қазақпын десем болды, ешкім руымды сұрап көрмепті.

Өткен ғасырдың 80 жылдарының соңында немістердің көбі тарихи отанына көшті. Менің әке шешем, үш апайым (біреуінің күйеуі қазақ, біреуінің күйеуі орыс, біреуінің күйеуі неміс) Германияға көшті. Мен кіндік қаным тамған ауылымнан кетпеймін деп қалып қойдым.

Арадан екі жыл өткенде әке-шешем елге қайта оралды. Ол жақты жерсінбей, кері қайтқан. Келгенде әкемнің айтқыны: «Қайран, қазағыма жететін халық жоқ екен».

Елге қайта оралған кейін үш жылдан соң әкем, араға бір жыл салып анам дүниеден өтті. Өлер алдында әкем, «балаларыңның ұлтын қазақ деп жаздыр» деп аманат етті. Ондай ой өзімнің де көкейімде жүрген болатын. Әкенің аманатын, өз ойымды жүзеге асырып балаларымның ұлтын қазақ деп жаздырдым. Оның да біршама қиындығы болды. Алғашында баланың ұлты әкесінің не анасының ұлтымен жазылуы керек деп әуреге салды. Ақыры дегеніме жетіп, балаларымның ұлты қазақ болып жазылды. Қазақ мектебіне барды. Содан, мен – неміс, әйелім – будан (метис), балаларым – қазақ. Менің ұлтым құжат бойынша неміс болғанмен ділім де, тілім де қазақ. Мен өзімді қазақпын деп санаймын.

Материалдың жалғасын "Алаш айнасынан" оқи аласыз.