23 мамыр 2014 | 14:55

Ұлттық дәстүрді қорғайтын заң қабылдау айып па?

Нұрғиса ЕЛЕУБЕКОВ (фото)

Сән әлемінің ордасы – Париждің әйелдері 200 жыл бойғы тыйымнан кейін былтыр ғана шалбар киюге рұқсат алыпты. Бұған біреу сенер, біреу сенбес, бірақ ақиқаты осы. Ал АҚШ-тың кейбір штаттарында еркектерге ышқыры мықыннан түсіп тұратын шалбарды кидірмейтін заң баптары бар екен. Өйткені штат басшылығындағылар мұны к..н «cығалатып», айналасындағыларды мазақ ету деп тапқан. Ал бізде ше?.. Адамдықты, ар мен ұятты дәріптейтін қазақ дәстүріндегі ырым мен тыйымдар ұлт тәрибесінде үлкен рөл атқарған, иә онысы кешесінде, ал бүгінінде, өкінішке қарай, белгілі бір деңгейде қазақылықтан да, ұяттан да, ар-ожданнан да қадір кетіп тұрғаны жасырын емес...

Сән әлемінің ордасы – Париждің әйелдері 200 жыл бойғы тыйымнан кейін былтыр ғана шалбар киюге рұқсат алыпты. Бұған біреу сенер, біреу сенбес, бірақ ақиқаты осы. Ал АҚШ-тың кейбір штаттарында еркектерге ышқыры мықыннан түсіп тұратын шалбарды кидірмейтін заң баптары бар екен. Өйткені штат басшылығындағылар мұны к..н «cығалатып», айналасындағыларды мазақ ету деп тапқан. Ал бізде ше?.. Адамдықты, ар мен ұятты дәріптейтін қазақ дәстүріндегі ырым мен тыйымдар ұлт тәрибесінде үлкен рөл атқарған, иә онысы кешесінде, ал бүгінінде, өкінішке қарай, белгілі бір деңгейде қазақылықтан да, ұяттан да, ар-ожданнан да қадір кетіп тұрғаны жасырын емес...

Шолпысын сылдырлатып, жат көзге балтыры түгілі білегін де көрсетпеген ұяң қазақ қызы, алпамса денелі, жеті қырлы, бір сырлы, ат құлағында ойнаған қазақ жігіті бейнесі бүгіндері тек біздің санамыздың бір қалтарысында көлбеңдейді. Ал бүгінгі қазақтың ұл-қызының басым бөлігінен кешегінің осы белгілерінің бірін де таппайсыз. Алдын да, артын да «сығалатып» жүргендер біздің қоғамда да жетерлік. Бұл – ұлттық дәстүріміздің, салт-санамыздың әдірем қалғанының белгісі. Өкініштісі сол, айшылық жерді жақын еткен мына дамыған заманда жырақтан елімізге аяқ тіреген шетел қонақтары кешегі қазақты көрмеген, олар бүгінімен бетпе-бет келуде солар арқылы ұлттық болмысымызды бағалап кете барады.

Мысалы, Бірікен араб әмірліктерінде жаңадан босанған келіншекті сәбиін екі жыл емізуін міндеттейтін заң бар. Бізге неге осылай етпеске? Бұрын қазақ әйелі ешқашан баласын уақытынан бұрын емшектен шығармаған. «Емшек сүтіне жарымаған» деген сөз қазақ үшін қатты айтылған боп табылады. Соңғы кездері жігіттеріміз майдаланып кетті деп дабыл қағып жүрміз. Өйткені қазір қоғамда уызға жарымаған, көтерем қозыдай көгенкөздер көп.

«Сау ұлт – болашақ кепілі», «Саламатты Қазақстан – 2050» сынды бағдарламалар қабылдап, оған үкіметтен миллиардтап қаржы бөліп жатыр. Оның бәрінен не пайда, егер ел азаматын туа салысымен, сау боп өсуіне жағдай жасай алмасақ.

Қазір әлжуаз, аурушаң баласын доқтыр алдына сүйреп жүрген талай ананы білеміз. Оларға «балаңа емшек сүтін беруің керек еді, туа салысымен бойын суықтатпай, бесікке бөлеп, қымтап орап ұстағанда оның иммунитеті әлдеқайда жақсы болар еді» дегенді айтқың келеді, бірақ айта алмайсыз. Өйткені қазіргі заманда әр адамның өз дегені дұрыс. «Дұрыс емес» деп көріңіз, әйел түгіл, қазіргінің еркегі тіке беттен алып, төске шапқанда «Өзің білме, білгеннің тілін алма» деген қарғысқа ұшыраған халықпыз ба деп те қаласыз. Мұндайда, ең дұрысы, баршаны бірдей міндеттейтін, қазақы тәрибеде барды өзге елдердегідей заңмен бекіткен, әрине жақсы.

Сондай-ақ үшбу жөргектің (Памперстің) зияны туралы, әсіресе қазақ басылымдары талай жыл бойына көп жазып, жиі мәселе көтеріп жүр. Бесіктің пайдасы мен киесі ғылыми тұрғыда әлдеқашан дәлелденіп қойған. Кеше қараңғы кәбинетте отырып, ұлтсыздандыру саясатын ойластырғандар қазақты бесіктен, жылқысынан айыруды көздегенін бүгіндері біріміз білерміз, біріміз білмеспіз. Алайда осы мәселелерді тәуелсіздік алған соң ұлттық саясатты құрушылар көз тасасынан қалдырмауы керек еді. Ұлт ретінде қазақты жойғысы келгендер бесіктен түскен бала денсаулығы осал ұрпақ болатынын, ал жылқысынан түскен қазақ жігіті жылқы мінезден айырылып, иі жұмсақ бола түсетінін жақсы білген.

Толық нұсқасын "Алаш айнасы" сайтынан қараңыз.