бойынша жаңалық Польша

Қысқаша мәлімет

Орналасуы: Орталық Еуропада орналасқан мемлекет
Астанасы: Варшава
Ірі қалалары: Краков, Гданьск, Катовице, Познань, Врослав, Лодзь, Люблин
Жер көлемі: 312 679 шаршы шақырым
Телефон коды: +48
Қазақстанмен уақыт айырмашылығы: -4 сағат
Сағаттық белдеуі: GMT+2
Виза: шенген
Тілі: поляк тілі
Валютасы: польшалық злотый (102,91 теңге)
Халқы: 2019 жылы 38 313 035 адам
Діни сенімдері: христиан (90 пайыз)
Жол қозғалысы: оң жақты қозғалыс
Тоқ көзінің түрі: С, Е. 50 Гц.

© pixabay.com

Польша географиясы мен климаты

Польша жерінің 90 пайызынан астамы жазық, тау массивтері оңтүстік жағында ғана кездеседі. Балтық теңізімен жалғасатын бөлігі жатық, құмды. Солтүстік Польшаның жер бедерін негізінен аккумуляттық шөгінділерден түзілген Ұлы Польша, Мазовия және Подляс ойпаттары алып жатыр. Бұларға оңтүстіктен Силезия, Кіші Польша, Люблин ассимметриялық қыраттары жалғасады. Польшаның оңтүстік-батыс шетінде Судет тау массиві, оңтүстікнде және оңтүстік-шығысында Карпат тауының сілемдері (ең биік жері 2499 метр) орналасқан. Өзен торы негізінен Балтық теңізі алабына жатады. Аса ірі-өзендері Висла және Одра. Аумағының 27,6 пайызы орман (көбіне қылқан жапырақты ағаш түрлері басым). Польша 7 елмен шектеседі: батыста Германиямен, оңтүстігінде Словакия мен Чехиямен, солтүстікте Ресеймен, Литвамен, шығыста Беларусь және Украинамен. Солтүстікте Мемлекеттік шекара Балтық теңізінің жағалауын бойлай өтеді. Польшаның жалпы шекарасы 3511 шақырым.

Климаты қоңыржай, батысынан шығысына қарай теңіздік климаттан құрлыққтық ауысады. Қаңтардағы орташа температура теңіз жағалауында және батысында 1 градус, таулы өңірінде 6 градус; шілдеде 17 градус, таулы өңірде 10-14 градус. Жылдық жауын-шашынның орташа мөлшері 500-1000 миллиметр. 

 © pixabay.com

Польша экономикасы

Польша индустриялы-аграрлы ел. Экономикасының жетекші салалары - машина және кеме жасау, металл өңдеу, химия, тамақ, тоқыма өнеркәсіптері. Елдің ауыл шаруашылығы негізінен қара бидай, астық, сұлы, жеміс-жидек және етті-сүтті ірі қара мал мен шошқа өсіруге бағдарланған. Экспортқа машина, химия, металл, тамақ, тоқыма өнімдері мен мыс, тас көмір шығарып, сырттан құрал жабдықтар, тұрмыстық тауарлар, шикізат алады.

Негізгі сауда серіктестері - ЕО елдері мен Ресей, Қазақстан мен Польша арасында байланыс 19 ғасырда басталды.

© pixabay.com

Польша тарихы

Польша жерін адамдар палеолит заманынан бастап мекендеген. Б.з.б 7 ғ. б.з. IV ғасырларында Польша аумағында әртүрлі халықтар (кельттер, германдар, батыс славяндар, т.б.) тұрды.

VII-X ғасырларда батыс славяндар этникалық жағынан біріге бастады. 966 жsks поляк халқы христиан дінін қабылдады.

1385 жылы Тевтон орденіне қарсы тұру үшін Ұлы Литва князімен Кревск униясына қол қойды. 1410 жылы польша-литва және қыпшақ (Алтын Орда) әскерлерінің біріккен күштері Грюнвальд шайқасында жеңіске жетті. 1569 жылы Польша королі мен Ұлы Литва княздігі бірігіп, Речь Посполитая деп аталатын мемлекет құрылды.

1648 - 54 жылы Польшаға қарсы украин халқының азаттық соғыстарына Ресей қолдау көрсетіп, Украинаның едәуір бөлігін өзіне қаратып алды. XVII ғасырдың 2-жартысында Польша Швециямен, Османлы сұлтандығымен болған соғыста біраз жерінен айырылды. XVIII ғасырдың 2-жартысынан Пруссия, Ресей және Австрия Речь Посполитаяға ықпалын жүргізу үшін өзара күрес жүргізді. 1772 - 73 жылы үш мемлекет Польша жерін бөліске салды. 1794 жылы Польша патриоты Т.Кастюшко бастаған көтеріліс болды. 1795 жылы Речь Посполитая үшінші рет бөліске түсіп, тәуелсіздігінен біржола айырылды.

1915 жылы жазда герман, австрия-венгрия әскерлері бүкіл Польша корольдігінің жерін басып алды. 1-дүниежүзілік соғыс аяқталысымен, олардың әскерлері Польша жерінің көп бөлігінен шығарылды. 1918 жылы 11 қарашада Польша тәуелсіздік алып, 2-Речь Посполитая мемлекеті жарияланды.

1939 жылы қыркүйекте фашистік Германия Польшаға шабуыл жасап, 2-дүниежүзілік соғыс басталды. 1944 жылы КСРО-ның қолдауымен Польшаның Уақытша үкіметі құрылды.

1945 жылы Қырым конференциясында АҚШ, Ұлыбритания және КСРО басшылары Польша мәселесін шешу туралы келісімге қол қойды. Польшаның батыс шекарасы Одра өзені мен оның сағасы Ниса-Лужица арқылы өтті. КСРО-ға сүйенген Коммунистік партия елдегі саяси билікті толық өз қолдарына алып, Поляк Халық Республикасын құрды.

1945 - 80 жылы Польша коммунистік партиясы елдегі дағдарыстарды Кеңес әскерлерінің күшімен шешіп отырды. 1980 жылы Гданьск қаласында “Ынтымақ” кәсіподағы ұйымы құрылды. Жаңадан сайланған парламенттің шешімімен Польша конституциясына өзгеріс енгізіліп, елдің атауы Польша Республикасы болып өзгертілді. 1990 жылы кезектен тыс сайлау өтіп, ел президенті сайланды. 1990 - 95 жылы Польшада нарықтық экономика реформалары жүргізілді. 1995 жылы қарашада өткен президенттік сайлауында социал-демократтар партиясы жеңіске жетті. Польша 1999 жылы Солтүстік Атлантика ұйымына (НАТО), 2004 жылы Еуроодаққа мүше болып қабылданды.

© pixabay.com

Қазақстандық туристер үшін Польша қаншалықты тартымды?

Көптеген туристерді қызықтыратын - Польшадағы демалыстардың бағасы, себебі, Еуропалық Одақтың басқа елдерінің ішінде ең қолжетімді болып табылады.

Польшада барлық еуропалық стандарттарға сәйкес келетін көптеген қонақ үйлер бар. Сонымен қатар, қонақтарды жағымды тосынсыйлар күтуі мүмкін: көбінесе қонақ үйлердің иелері салық жүктемесін азайту мақсатында өз мекемелерінің класын төмендетіп береді. Осылайша, тіпті 2 жұлдызды қонақүйде сіз таңғы ас сияқты керемет қызмет пен бонустарды ала аласыз. Ең қымбат қонақүйлер - Краковта, Варшавада бағасы сәл төмен, демалыс күндері жеңілдіктер жиі болады. Шаңғы курорттарындағы қонақүйлер қыста туристтерге лық толса, жағалаудағы пансионаттарда жазда қонақ көп болады.

Варшавада сіз хостелге тәулігіне 35 PLN, ал 2-3 жұлдызды қонақүйлерге 110 PLN, 5 жұлдызды қонақүйге 310 PLN-нен бастап жалға ала аласыз. Пәтер жалдау ауданға байланысты тәулігіне 100 PLN-нен басталады. Краковта 2 жұлдызды қонақүйде тұру тәулігіне 100 PLN, 3 жұлдызды қонақүйде - 130-140 PLN, сәнді 5 жұлдызды қонақүйде - 350 PLN-ден тұрады. Ескі виллалардағы бөлмелер - тәулігіне 230 PLN-нен басталады.

© pixabay.com

Қалай жетуге болады?

Польшаға Қазақстаннан Нұр-Сұлтан немесе Алматы әуежайы арқылы ұшу оңай болады, рейс ұзақ емес, ал саяхатшылар үшін билеттің құны қолжетімді.

Алматы-Варшава және Нұр-Сұлтан -Варшава тұрақты рейстерімен ұшатын ұшақтарды Варшавада Фредерик Шопен атындағы халықаралық әуежайында қызмет көрсетіледі. Польшаның ең ірі әуе көлігі хабына ұлы поляк композиторының есімі берілген.

© pixabay.com

Польша көлік қозғалысы

Польша қалалары арасында теміржол арқылы саяхаттау ыңғайлы. PKP ұлттық тасымалдаушысы үшін пойыздардың бірнеше түрлері бар: Os (баяу күндіз), IRN (жылдам күндізгі уақыт), Ex (күндізгі жедел поездар), IC (жылдам жүрдек пойыздар), EC (халықаралық экспресс пойыздары), NEx (түнгі ұйқы, тоқтаусыз) және P (күндізгі және түнгі жедел жәрдем). Билеттер кассада және офисте онлайн режимінде сатылады, веб-сайт (ағылшын тілінде) және жарамдылық мерзімі - 2 күн.

Польшадағы қоғамдық көліктер - автобустар мен трамвайлар, кейбір жерлерде - троллейбустар, Варшавада – метро бар. Әр қаладағы билеттер әртүрлі, бірақ барлық көлік түрлеріне бірдей. Оларды станцияларда, баспасы бар дүңгіршектерде және кейбір азық-түлік дүкендерінде сатып алуға болады, бірақ жүргізушілерден әркез сатып ала алмайсыз. Жол жүру билеттері - бұл бір реттік, бір күндік, апталық және уақытша, белгілі бір кезеңге (20 минуттан 2 сағатқа дейін) бірақ шектеусіз жол жүруге арналған болып бөлінеді. Варшавада 20 минуттық билет құны 4,40 PLN, 30 күндік билет құны 100 PLN тұрады; Краковта бір сапар құны 3,80 PLN-ды құрайды.

Автобустар 5:00-ден 23:00-ге дейін жұмыс істейді, ірі қалаларда түнгі маршруттар бар. Метро 1:00-ге дейін, жұма және сенбі сайын 3:00-ге дейін жұмыс істейді. Екі желі орталықты солтүстік және оңтүстік облыстармен байланыстырады, станцияларда диаграммалар мен белгілер бар. Таксилерге телефон арқылы қоңырау шалуға болады (жеңілдіктер бар) немесе көшеде ұстауға болады (станцияларда - әрқашан қымбат). Такси құны 8-10 PLN құрайды, маршруттың 1 км 2,20 PLN-нен бастап, 22:00-ден 6:00-ге дейін тарифтер екі есе өседі.

© pixabay.com

Польшада қайда баруға болады?

Польшадағы туризм елдің жалпы экономикасына ықпал етеді. Ең танымал қалалары - Краков, Варшава, Вроцлав, Гданск, Познань, Щецин, Люблин, Торун, Закопане, Величкадағы тұз шахтасы және Освенцимдегі тарихи орын - Освенцим неміс-фашистік концлагері. Ең жақсы демалу орындары Польшадағы Масури көлінің ауданы, Балтық теңізінің жағалауы, Татра таулары (Карпаттың ең биік таулы жері), Судетенланд және Беловежская Пуща. Польшаның негізгі туристік ұсыныстарына тарихи ескерткіштер, іссапарлар, білікті туризм, агротуризм, тауға серуендеу және альпинизм кіреді.

Кез-келген турист үшін Польшаға сапар елдің астанасы Варшавадан басталады. Онда бүкіл демалыс үшін көрнекті орындар жеткілікті, бірақ егер сіз тек негізгі түрлерін көргіңіз келсе, онда олардың тізімі мынадай: Royal Castle мұражайы, Сарай алаңы, Стар Миасто кварталы, Висла жағалауы.

Краковта сіз патша резиденциясын, Базар алаңын және оның маңындағы жерлерді - Аушвиц-Биркенау концлагерін және еврейлердің Казимеж қаласын көресіз. Вавел төбесінде айдаһар үңгірі орналасқан, оған жыл сайын мыңдаған туристер келеді.

Вроцлав та артта қалар емес, готикалық стильде салынған әйгілі соборлары қандай! Әулие Мария Магдалена соборына, Ғасырлар залына, Король сарайына да қарай аласыз.

Классикалық жағажай демалысы үшін адамдар Польшаға сирек барады, бірақ бекер: жергілікті жағалауы өте әдемі және таза, курорттарында өте көңілді, шілде айына дейін Балтық теңізі қолайлы температураға дейін жылылығын сақтайды. Балалары бар отбасылар үшін Нехоже қаласы құмды жағажайлармен, суға қауіпсіз кіруімен және қолжетімді бағалармен қолайлы.

Польшада әртүрлі ауруларды емдеуге тамаша мүмкіндіктері бар 40-тан астам шипажай бар. Бұл жердің табиғаты таңғажайып, инфрақұрылымы дамыған, бағасы орталық еуропалық бағалармен салыстырғанда қолжетімді. Санаторийлер мен пансионаттар жүрек-тамыр, гинекологиялық, урологиялық және дерматологиялық ауруларды, ас қорыту, жүйке және эндокриндік ауруларды дәл диагностикалайтын және сәтті емдейтін заманауи құрылғылармен жабдықталған.

© pixabay.com

Польша асханасы

Польша асханасы үйдегідей дәмді: ешқандай қоспасыз, өте дәмдә тағамдарды татып көре аласыз. Жергілікті гастрономияда Батыс еуропалық және славяндық дәстүрлер араласып кеткен. Поляктар сорпаларды ұнатады: қызылша сорпасы, ысталған қоспамен қышқыл нан салқын сорпасы, ет пен тұшпара, кеспе тәрізді сорпалар және т.б.

Ең батыл гурмандар "қара cорпаның" дәмін татып көрсе болады, ол - қаздың қаны қосылған сорпа. Ұлттық тағамдары бар мейрамханалардың көпшілігі Краковта орналасқан: олардың көпшілігі ежелгі ғимараттарда қызықты тарихы мен ерекше интерьері бар орындар. Варшава неғұрлым космополитті: онда орыс, еврей және украин мәзірлері, пиццериялар мен суши барлар бар.

© pixabay.com

Польшадағы қауіпсіздік

Польшада қылмыс деңгейі төмен, қырағы туристер қауіпті жағдайларға сирек тап болады. Әрине, мұнда қалта ұрылары да жоқ емес: көбіне қоғамдық көліктерде әмияндар мен бағалы заттарды ұрлайды. Олар көбінесе жолаушылар толы автобус немесе метро вагонында жүріп, ұрлық жасайды. Сондықтан сақ болу өз алдына, бірақ қонақүйдегі сейфтерді қолдансаңыз ұтылмайсыз.

Ең көп таралған қылмыстардың бірі - көлік жүргізу және көлік ұрлау, сондықтан адамдар көп жиналатын орындарға тоқтап, көлікті дабылға қойып, өзіңізбен бірге ақша мен құжаттарды алып жүргеніңіз жөн. Польшада қоғамдық тәртіпті және жол жүру ережелерін қатаң қадағаланады: заңсыз орында темекі шеккен жағдайда - 500 PLN-ға дейін айыппұл салады, жолда қызылға шығып кетсеңіз - 100-200 PLN-ге дейін айыппұл төлейсіз.

© pixabay.com

Қандай кәдесыйлар әкелуге болады

Ең әдемі сувенирлер Краковтағы базарларда ("Сукенницы") немесе Ст. Гданьск қаласында әр тамызда өтетін әулие Доминик жәрмеңкесінде болады. Жәрмеңкеден маржан және янтарьмен көмкерілген, алтыннан және күмістен жасалған зергерлік бұйымдарды, антиквариат, суреттер, оюланған мүсіндер, қыш бұйымдар, ерекше маталар мен киімдер, кітап және музыкалық сирек кездесетін заттар, тұрмыстық заттарды сатып алуға болады.

Польшадан әдетте, "Зубровканы", нағыз алтыннан жасалған голдвассерді, ол - шөп ликері және Babuni шие ликері әкелінеді. Тағамдар үшін сіз Краков шұжығын немесе қой сүтінен жасалған ірімшікті сатып ала аласыз.

Дүкендер жұмыс күндері 9:00-ден 17:00-19:00-ге дейін, сенбіде 14:00-ге дейін жұмыс істейді. Ірі сауда орталықтары мен курорттық дүкендері күн сайын 22:00-ге дейін ашық болады. Дүкендер мен супермаркеттер мереке күндері де жабылмайды, түнгі дүкендерде тәулік бойы жұмыс істейді.

Польшада, Еуропаның қалған бөлігіндегідей, сатылымның екі маусымы бар - жазда (маусымның соңы - қыркүйектің басы) және қыста (жаңа жылдан кейін және ақпанның ортасына дейін). Жеңілдіктер 60-70 пайызға дейін барады, бірақ ортасында дүкенге барған дұрыс, модельдер мен өлшемдердің үлкен таңдауы бар. Көптеген дүкендер маусымдық жеңілдіктер жасайды, көбінесе олар мамыр-қараша айларында болады. Тауарлар едәуір арзандатылған бағамен сатылған кезде арнайы "түнгі жарнамалар" да бар.