Алматылықтар көлік құралдарын дамыту туралы не ойлайды?
Алматыда көлік құралдарын қалай дамыту керек? Tengrinews.kz тілшілері осы сұрақты мегаполистің белсенділері мен тұрғындарына қойып көрді. Сұхбаттасушылар көліктің әр түрін пайдаланады - автокөлік, метро, велосипед, автобус және троллейбустар. Олар өз көзқарасын барынша шынайы жеткізуге тырысты.
Ербол Сұлтанбаев, велошабандоз: "Қалаға велостратегия керек"
"Қалаға әртүрлі аудандар мен тұрғылықты жерлерді байланыстыратын, пайдаланушыларға қауіпсіздік пен жайлылықты қамтамасыз ететін дамыған веложелі қажет. Веложелінің қазіргі және әлеуетті пайдаланушыларын, сондай-ақ модальды үлесті талдау қажет.
Осы уақытқа дейін самокаттар мен велосипедтерге қатысты жазатайым оқиғалар статистикасы жоқ.
Алматыда жалпы велосипедтер мен самокаттар инфрақұрылымын дамыту керек. Мысалы, қауіпсіз тұрақтар мен қоймаларды құру. Қолданыстағы веложолдарда мәселе көп, оларды күтіп ұстаумен ешкім айналыспайды. Пластикалық бағаналар жеткіліксіз.
Almaty Bike велошеринг қызметін одан әрі дамыту қажет (желіні кеңейту, станциялардың тығыздығын және велосипедтер, электрвелосипедтер санын арттыру қажет).
Сайып келгенде, бізге нақты мақсаттар мен міндеттер қойылған велостратегия қажет.
Әлбетте, Алматыда микромобильдікке сұраныс жоғары, бірақ бұл сұранысқа жауаптың болмауы шиеленіс пен қақтығысқа әкеледі. Қажетті инфрақұрылымның жоқтығынан бірінші болып жаяу жүргіншілер зардап шегеді, өйткені олар жаяу жүргіншілер жолымен тыныш жүру құқығынан айырылады".
Вячеслав Павленко, қоғамдық көлік қолданушысы: "Адамдарды немен тасымалдаймыз? Арбамен?"
"Мен троллейбусты жақсы көремін, ең тынышы - сол. Көліктің қаладағы дамуына келсек, оны мүлде көрмеймін. Жаңа маршруттар, желілер болуы керек.
Олар 200 жаңа троллейбус сатып алса да, қазір жұмыс істеп тұрғандарының он жыл қызмет ететінін ескеру керек. Яғни, олар мерзімін өтеп қойған. Тиісінше, жаңа троллейбустарды алған кезде сол көлем есептен шығарылып, бұрынғы деңгейде қаламыз.
Троллейбус желілерін жаңғырту былтыр аяқталуы керек еді, қазір жұмыс тоқтап тұр. Қайтадан, желілер жаңартылса да, біз бұрынғы деңгейде қаламыз, өйткені жаңа желілер салынып жатқан жоқ.
Автобустарға да қатысты жағдай осындай. Тіпті жаңасын сатып алуды ескерсек, қазір кейбірі есептен шығарылады. Егер жолаушы ағыны көбейсе, онда адамдарды қалай тасымалдаймыз? Арбамен?
Автобустар қай кезде де толық болып тұрса, кері әсер пайда болады, өйткені адамдар таксиді, велосипедтерді, автокөліктерді, қоғамдық көліктен басқа кез келген нәрсені пайдалана бастайды.
Сондай-ақ, соңғы аялдамаларда жүргізушілерге инфрақұрылым жасау қажеттігі маңызды. Екі жақтағы соңғы аялдамада да дәретханасы жоқ маршруттар бар. Ал егер бар болса, онда төлеу керек.
Жүргізушіге күніне қанша рет әжетханаға бару керек екенін елестетіп көріңіз. Дәретханаға төле, суға төле, тамаққа төле. Келісіңізші, кеңселерде мұның бәрі бар. Түскі уақытта демалатын жері жоқ, күн ыстықта автобустың салонында демалуды елестетіп көріңіз".
Қанат Дүйсеков, көлік жүргізушісі: "Көлік ағынын ескі орталықтан шетке қарай бағыттау керек"
Қаладағы кептелістер туралы өз пікірімді айтқым келеді. Өйткені бұл маған көлік жүргізушісі ретінде маңызды. Алматыдағы кептелістер қаланың орналасу нәтижесі деп ойлаймын.
Алматы оңтүстік және шығыс жағынан таулармен қоршалған. Негізі, оңтүстіктен Достық пен Әл-Фарабиді шет деуге болады. Негізгі жұмыс орындары (бұлардың барлығы қалалық мемлекеттік органдар, банктердің бас кеңселері мен оқу орындары) Достық – Әл-Фараби – Әуезов – Райымбек алаңында шоғырланған. Бүкіл қала бойынша еңбек адамдары мен студенттердің негізгі бөлігі осы алаңға жұмысқа барады.
Жеңіл көліктер мен автобустардың ағыны бұл алаңға тек екі жақтан – батыс пен солтүстіктен барып, Достық пен Әл-Фарабиге тірелетін көрінеді. Сондықтан көлік кептелісі қалыптасады.
Оларды жою үшін трафикті қайта бағыттау керек. Ал ол үшін барлық қалалық басқарма мен департаменттерді, Алматының қалалық және ауданаралық соттарын Рысқұлов даңғылының сыртына көшіру қажет.
Жаңа әкімшілік аудан үшін қолайлы орын (осы жерде барлық бөлімшелер орналаса алады) Алматы қаласына ауыстырылатын Gate City болуы мүмкін. Бұл Алматының ескі орталығынан қаланың шетіне қарай адам, көліктер ағынын қайта бағыттап, кептеліс мәселесін автоматты түрде шешеді деп ойлаймын.
Қаланың орталық бөлігінде құрылыс тоқтайды, бұл ЖЭО-2 жүктемесінің төмендеуіне әкеледі. Сондай-ақ, Алматы облысы тұрғындарының ескі орталыққа кірудің қажеті болмайды, олар қалаға кірмей-ақ ҮААШЖ бойымен жүре алады, бұл күн сайын шамамен 150 мың адам".
Роман Барабанов, қоғамдық көлік пайдаланушысы: "Бізге заманауи тұрақтар мен бұрылыстар қажет"
"Автобустарға келетін болсақ, менің ойымша, BRT дәлізін жоспарланған "Восточный" автовокзалына дейін аяқтау керек.
Автобустар мен троллейбустардың басым қозғалысын қамтамасыз ету үшін қиылыстарда бағдаршам қажет.
Одан әрі заманауи бұрылыс алаңдары мен көлік тораптары қажет. Мәселен, "Қазақфильм" ауданындағы демалыс күндері өтетін жәрмеңке аумағын қоғамдық көліктерге қайтаруға болады.
Немесе "Арман" автовокзалында жүргізушілерді демалуға және ауыстыруға арналған жаңа ғимарат, сондай-ақ автобустарға шағын жөндеу жұмыстарын жүргізетін алаң құру қажеттігі бар.
Қожабеков-Розыбакиев бойынша троллейбустар мен автобустарды қоятын аумақты кеңейту керек, қалада мұндай орындар көп".
Диас Маратұлы, қоғамдық және микромобильді көлікті пайдаланушы, жүргізуші: "Қалада теміржол көлігі жетіспейді"
"Соңғы жылдары қалада велосипед инфрақұрылымын дамытуға көңіл бөлініп жатқаны және соның арқасында самокаттар мен велосипедтердің тартымдылығы артып келе жатқаны мені қуантады. Бірақ велосипед инфрақұрылымының даму қарқыны микромобильді көлік түрлерінің танымалдылығының артуына сәйкес емес.
Көлік жүйесін дамытуда дөңгелекті қайта ойлап табудың қажеті жоқ. Қалада жеке көліктерді пайдаланудан бас тарту және тұрақты көлікті пайдалануды ынталандыру қажет.
Мысалы, Тимирязев көшесін алайық. Жеке көліктерге арналған жолақтардың санын азайту арқылы, бір жағынан, ондағы қоғамдық көлік әлдеқайда жылдам жүретінін көреміз.
Ақылы тұрақтар мен автокөлікті пайдалану құнының қымбаттауына ұқсас жағдайлар жеке автокөлікті таңдаудың төмендеуіне алып келеді.
Нақты шаралар туралы айтатын болсақ, бізде қоғамдық көліктердегі абонементтер жүйесі жұмыс істемейді. Бір жолғы жол жүру құны 80 теңге болса, айлық абонемент 7200 теңге тұрады. Яғни, ақшаны өтеу үшін айына 90-нан аса сапар жасау керек. Бір күнге, аптаға немесе жылға арналған абонементтер мүлдем жоқ.
Қоғамдық көлік үшін "арнайы жол" жасау маңызды, оларды "автокөлік иелеріне кедергі жасамайтын" жерде емес, кептелісі көп орындарда жасау керек.
Велосипед жолдарын да визуал оқшаулап, олардың санын көбейтуі керек. Қала алдына дұрыс мақсат қою керек: велосипедтегі көлік қозғалысы үлесін белгілі бір пайызға дейін жеткізу (мысалы, 10-ға дейін).
Трамвай мәселесі де өте маңызды. Қалада сыйымдылығы жоғары рельсті көлік түрлері жетіспейді. Трамвай 2015 жылы жаңа, заманауи жүйені саламыз деген уәдемен алынып тасталды, бірақ 2022 жылға қарай ол тіпті басталмады.
Мысалы, Urban Forum Kazakhstan сауалнамасы Алатау ауданындағы жаңа құрылыс тұрғынының жартысынан көбі өз пәтерлерін LRT жүйесін салуға уәде бергені үшін сатып алғанын көрсетті".
Денис Щепин, автожүргізуші: "Қала кеңістігін жобалауға деген көзқарасты өзгерту керек"
"Автокөлік ыңғайлылық, ұтқырлық, жауапкершілік және қауіпсіздік тұрғысынан ең барабар көлік деп танылуы керек. Сонымен қатар, адамдар қысқа қашықтыққа көліксіз жүре алатындай болуы керек. Сондықтан қалалық кеңістікті жобалау тәсілін өзгерту қажет.
Тұрғын үй бір пәтерде кемінде екі көлік қоятын орынмен жобалануы керек, автотұрақта тұтас асфальт алаңдары болмауы үшін жасыл желектерден тұратын қатарлар болуы тиіс.
Жолдағы жолақтар неғұрлым көп болса, үйден жолға дейінгі қашықтық соғұрлым көп болуы керек. Абай – Достық, Төлебаев көшелерін мысалға алуға болады.
Мектеп, балабақша және саябақ (15 минуттан артық емес) жаяу баруға болатын қашықтықта болуы керек. Бұл жағдайда көлікті ұзақ қашықтыққа жүргізудің себебі аз болады. Жол жөндеу жұмысының белгілі мерзімі мен кепілдік мерзімі болуы керек. Мектептер маңындағы жаппай жол ережесін бұзуды тоқтататын кез келді".
Әнуар Жүсіпов, микромобиль және қоғамдық көлік пайдаланушысы: "Vizion Zero бағдарламасын жандандыру керек"
"Микромобиль көлігін пайдаланушылар үшін жол бөлігінің қауіптілігіне назар аудару керек. Егер самокатпен жаяу жүргіншілер жолы бойында жүруге тыйым салынса, жарақат алу аз, бірақ өлім жағдайымен, ЖКО көп болуы мүмкін. Сондықтан бүкіл Қазақстан бойынша Vizion Zero (жол қозғалысы қауіпсіздігін жақсарту және жол-көлік оқиғасы кезіндегі өлім-жітімді азайту жөніндегі халықаралық бағдарлама – еск.) жол қозғалысы бағдарламасын жандандыру керек.
Велосипед инфрақұрылымын дамыту бағдарламасы мен оны жүзеге асыру үшін бюджет қажет. Мысалы, Лондон және Париж сияқты қалалар жылдық бюджетінің орташа есеппен шамамен 10 пайызын велосипед инфрақұрылымына бөледі.
Қоғамдық көлік туралы. Халық әкімдерден шартты түрде пәтерлеріне дейін маршруттарды ұзартуды сұрайды және билік бұған келіседі. Нәтижесінде, бастапқыда негізгі болуы керек маршрут құрылым тұрғысынан түсініксіз нәрсеге айналады. Бұл дұрыс емес. Алдымен қосымша маршрут жүргізген дұрыс.
Бізде электробустарға ден қойғысы келеді. Троллейбустарды дамытудың жақсы әлеуеті бар, өйткені электробустар әлдеқайда қымбат болады. Троллейбустардың заманауи нұсқаларын сатып алып, заманауи байланыс желісін жасау қажет.
Баға жүйесінің жоқтығы туралы айту маңызды. Мысалы, тарифті түрлі бағамен, сатып алу мүмкіндігін жасау. Немесе жол жүру құнын маршрутқа байланысты өзгеретіндей етіп жасақтау керек.
Сондай-ақ, қолжетімді, сапалы әрі қауіпсіз көлік мінгісі келетін әрбір адам бұл туралы достарымен сөйлесіп қана қоймай, қала әкімдігі сайты мен әлеуметтік желідегі мессенджерлеріне өз өтінішін жазуы керек деп ойлаймын".
Мәтін: Анастасия Солнцева. Сурет: Әлихан Сариев.