27 қазан 2016 | 18:02

Күлекбаев өлім жазасына кесіле ме? Заңгерлер не дейді?

Ардақ Құлтаев

За?герлер терроризм, "?ару-жара?ты са?тау ж?не ?ара?шылы? жасау бойынша айыпталып жат?ан Руслан К?лекбаев?а ?лім жазасы берілсе, оны орындау?а бола ма, жо? па" деген с?ра??а жауап берді. Алматы ?алалы? ?ылмысты? істер ж?ніндегі мамандандырыл?ан ауданаралы? сотында ?ткен тараптарды ?атар ты?дау кезінде мемлекеттік айыптаушы Жар?ынбек Ба?ашбаев сотталушы?а ?лім жазасын та?айындауды с?ра?ан болатын.

За?герлер терроризм, "?ару-жара?ты са?тау ж?не ?ара?шылы? жасау бойынша айыпталып жат?ан Руслан К?лекбаев?а ?лім жазасы берілсе, оны орындау?а бола ма, жо? па" деген с?ра??а жауап берді. Алматы ?алалы? ?ылмысты? істер ж?ніндегі мамандандырыл?ан ауданаралы? сотында ?ткен тараптарды ?атар ты?дау кезінде мемлекеттік айыптаушы Жар?ынбек Ба?ашбаев сотталушы?а ?лім жазасын та?айындауды с?ра?ан болатын.

Алайда, ?Р Президентіні? "?аза?стан Республикасында ?лім жазасына мораторий енгізу туралы" Жарлы?ымен елімізде ?лім жазасын орындау?а мораторий енгізілгені белгілі. Б?л дегеніміз сотталушылар?а елімізде ?лім жазасы кесілуі м?мкін екенін, біра? оны орындау?а болмайтынын білдіреді. Ал е? ?ата? жазаны орындау м?мкіндігі жайлы пікір білдірген за?герлер Мемлекет басшысы д?рыс деп тапса, "?аза?стан Республикасында ?лім жазасына мораторий енгізу туралы" Жарлы?ты алып тастай алатынын атап ?тті.

"Б?л м?селе бойынша шешімді Президент ?ана шы?ара алады. Егер Президент мораторийді алып тастау туралы жарлы? шы?арса, ол алып тасталады. ?ажет деп тапса, осылай жасай алады. Президент жарлы? шы?арады, м?ны ?ділет министрлігі тіркейді. Тіркелгеннен кейін шешім за?ды к?шіне енеді", - деді за?гер Александр Каплан. Алайда ол б?лай болуы м?мкін екендігіне к?м?нмен ?арайды. "Д?л осындай атышулы іс болса да жарлы? алып тасталады дегенге сені?кіремей отырмын. Ал бізді? елде жеке-дара жа?дай?а бола жарлы? шы?арылмайды. Мені?ше, б?лай болмайды", - деді ол. Каплан осы?ан дейін Президент шы?ар?ан жарлы?ты Президентті? ?зі алып таста?ан жа?дайларды? бол?анын атап ?тті.

?з кезегінде адвокат Джохар ?тебеков мораторий алып тасталса да, алып таста?ан уа?ыттан кейін ?лім жазасын орындау?а кем дегенде бір жыл ?ажет болатынын айтады. "Б?л ?Р ?ылмысты? кодексіні? 47-бабыны? ("?лiм жазасы") талабы. Мораторий ?кім шы?ару?а емес, оны орындау?а ?атысты шы?арылды. Т?сінікті тілмен айт?анда, мораторий "баскесерге" ?атысты шы?арыл?ан. Бізді? жа?дайда ?ылмысты орындайтын орган - ?ылмысты?-ат?ару ж?йесі комитеті. Мораторийді? сот?а еш ?атысы жо?. Судьяны? мораторийге ?атысы жо?. Егер сот ?лім жазасын беруді д?рыс деп тапса, солай істей алады. Ал ?кімді орындау жа?ына сотты? ?атысы болмайды. Мораторийді? к?ші барда жаза орындалмайды, мораторийді алып тастау немесе алып тастамау - сотты? ??зырында емес", - деді ?тебеков. Адвокатты? айтуынша, мораторийді? ?ашан алып тасталатыны ?кімге ?атысты емес. "Б?л тек бір фактор?а т?уелді - ?кім орындалмайды", - деп т?сіндірді ол.

?тебековті? айтуынша, ?лім жазасына кесілгендерді? жазаны же?ілдетуге, я?ни оны ?мір бойына бас бостанды?ынан айыру жазасына ауыстыру?а м?мкіндігі бар. М?ны Президент шешеді екен. "?кімге ?деттегідей т?ртіп бойынша ша?ым т?сіруге болады. Орындау?а бір жыл берілуі керектігі туралы шарт ?кімні? за?ды к?шіне енуіне де ?атысты. Сондай-а?, Жо?ар?ы сот ?ор?аушы тарап ша?ым т?сірсе, істі ?арау?а міндетті. М?селен, ?арапайым соттал?ан адам ша?ым т?сірсе, істі ?айта ?арау туралы ?тініші ?ана?аттандырылмауы м?мкін", - деді адвокат.

Адвокатты? айтуынша, осы?ан дейін де мораторий енгізілгеннен кейін ?лім жазасы беріліпті. "М?селен, Алтынбек С?рсенбаевты ?лтірген адам?а ж?не та?ы да бас?алар?а ?лім жазасы берілген. Ата за? 2007 жылы ?згергеннен кейін, о?ан с?йкес, ?лім жазасы бейбіт заманда адам ?ліміне ?кеп со??ан террористік ?ылмыс ?шін беріледі, ал ?ал?ан сотталушылар?а жаза ?мір бойына бас бостанды?ынан айыру?а ауыстырыл?ан. Содан бері к?ні б?гінге дейін бізде бірде-бір ла?кес ?лім жазасына кесілмеген", - деді адвокат.

Оны? айтуынша, ?аза?станда ?азіргі уа?ытта ?лім жазасыны? орындалуын к?тіп жат?ан бірде-бір адам жо?. "?азір ?лім жазасына кесілгендер жо?. К?лекбаев біріншісі болуы м?мкін. Конституция 2007 жыл?ы ?згерістерден кейін ?лім жазасын та?айындау?а м?мкіндік береді - 15-бап - бейбіт заманда б?л тек адам ?ліміне ?кеп со??ан терроризм бойынша ?ылмыстар ?шін та?айындалады", - деді ?тебеков.