Ескі ақшамен байып кетуге болатынын білесіз бе?
Қолыңызға алған банкноталарды қаншалықты мұқият қарайсыз? Сирек жағдайларда ғана шығар. Ол қағаз жай ғана купюра емес, нумизматтар (ескі ақшаларды жинаушы) бүкіл байлығын беруге дайын құнды әрі сирек купюра болуы да мүмкін.
Сергей Перхальский - қарағандылық коллекция жинаушы. Ол нумизматиканың бір бағыты эррористикамен айналысады. Эррористика "қате кеткен" банкноталар мен тиындарды зерттейді. Осы ретте коллекция жинаушы бізге өз коллекциясын көрсетуге келісті.
"Бірден айтайын, мұнда бірде-бір жалған ақша жоқ. Мұндағы барлық купюра - нағыз ақша", - деп ескертті нумизмат.
Теңгенің тарихына тоқталатын болсақ, қазақстандық алғашқы банкноталар Англияда басып шығарылған. Сосын ғана Қазақстанға жеткізіліп отырған екен.
"Міне, Англиядағы банкнота басып шығаратын Harrison & Sons жасаған "жоғары сапалы" банкнота. Өздеріңіз көріп отырғандай, олар тапсырысты өткізуге асыққан көрінеді", - дейді коллекция жинаушы банкнотаның жоғарғы жағы қиылып қалғанын көрсете отырып.
Ал мынау өте сирек кездестін банкнота парақшасының үлгісі.
"Банкнотаны қию алдында оралып кеткен шығар. Біреу бұл қиықты тауып, алып қойыпты. Сосын мен оны одан сатып алдым", - дейді Перхальский.
Тағы бір қызық банкнота. Жыртылып қалғаны болмаса, ештеңесі де жоқ сияқты көрінеді. Бірақ мұқият қарасақ, мұнда банкнотаның фабрикада қиылып қалғаны көрінеді. Оған дәлел - қағаздың үстіндегі бояу
Сондай-ақ, банкноталарда қос әріптер жиі кездеседі
"Студент кезімде қолыма осындай купюра түсті. Ол кезде оған ешқандай назар аудармадым да. Кейін сол ақша айналымға шыққанда маған сол банкнотаны алып келді, мен оны сатып алдым", - дейді Перхальский.
Мына банкнотадағы ең қызығы оның ерекше формасы емес.
"Оның сериясына қараңыздаршы - "ЛЛ". Былай айтқанда "ЛЛ" сериялы банкноталар көбіне қате басып шығарылған үлгілерді алмастырады. Неге бұл банкнота ерекше дейсіздер? Себебі бұл банкнотаны басып шығарған кезде бірден екі қате кеткен", - дейді коллекция жинаушы.
Ал мұнда сирек кездесетін қате кеткен, тауып көріңіздерші?
Банкнота сериясындағы әріптерге назар аударыңыздаршы - "АА" және "АД".
Бұл өте сирек купюра, себебі банкнота сериясындағы әріптер әр түрлі. Ал мына банкнотада қандай қате кеткен, қарап көріңіздерші?
Купюраның сол жағында бейнеленген шағалаға назар аударыңыз. Екінші банкнотада фольгамен жасалған жазба жоқ.
Келесі суреттегі банкнотада елтаңба көрінбей қалған. Бұл купюра айналымға шыққан, біреулер тіпті белгі қалдырып кеткен. Сондықтан мұның коллекциялық бағасы да арзандап кетті.
Оң жақтағы купюрада елтаңбаның суреті жоқ.
Перхальскийдің айтуынша, полимерлі үлбір - 5 мыңдық және 2 мыңдық банкноталардың ең әлсіз тұсы. Сондықтан олар жиі бүлінеді екен.
Келесі купюра - оң мындық банкнота.
"Мұнда тіпті типографиялық белгілері көрініп қалған. Дәл осы банкнота номиналдан бес есе қымбат тұрады", - дейді Сергей Перхальский.
Мына тиынға назар аударыңыздаршы. Алматы тұрғындары мұнда монументтің суретіндегі қателікті байқаған шығар.
Мынау жойылу тиіс болған тиын. Тиынды жою үшін оны балқытып ерітеді. Бірақ мына тиын жойылмай, осы күйінде қалды.
Оң жағында таралымға шыққан тиын. Бірнеше уақыттан соң алматылық коллекция жинаушыларда қатемен басып шығарылған тиындар пайда бола бастаған. Сергей Перхальский бастапқыда балқытуға жіберілген тиындарды біреу ұрлап, кейін нумизматтарға сатып жүрген шығар деп болжаған. Бірақ кейінірек Ұлттық банктің бұл монеталарды ресми түрде сатқаны анықталған. Сондай-ақ, ол банк қызметкерлерінің де банкнотада қателік кетті ме, жоқ па анықтайтынын айтады.