Астанада Қазақстан Тәуелсіздігінің 25 жылдығы аясында форум өтеді

2016 жылды? 25 ?азанында са?ат 10.00-де Астана ?аласында?ы Т?уелсіздік сарайында "?аза?станда?ы Желто?сан (1986) к?терілісіні? тарихи ж?не халы?аралы? ма?ызы" атты халы?аралы? ?ылыми-практикалы? конференция ?теді, - деп хабарлайды Tengrinews.kz тілшісі конференцияны? ?йымдастыру комитетіне сілтеме жасап.

1986 жылды? 17-19 желто?санында ал?аш Алматыда, содан кейін ?аза?станны? бас?а да айма?тарында КОКП ОК басшылы?ыны? ?лтты? саясатына ?арсы жаппай саяси шаралар ?ткені ?здері?ізге м?лім. Егер б?л к?теріліс б?рын?ы КСРО-ны? саяси басшылы?ы ?шін сын-?атер ж?не бомба болса, Ресейді? демократиялы? ж?не прогрессивтік ?о?амы ?шін, ?сіресе ?лтты? республикалар ?шін Ке?ес империясыны? диктатурасы мен тоталитаризміне ?арсы жаппай халы? наразылы?ыны? ай?ын ?лгісі еді. Ол со?ыстан кейінгі кезе?де ?алыптас?ан ?иялды жойды ж?не идеологияландырыл?ан ?ылымны? Ке?ес Ода?ында ?лтты? м?селе толы? ж?не т?пкілікті шешілген деген таптаурын ?а?идатын теріске шы?арды.

Сондай-а?, ?аза?станда?ы б?л жаппай саяси наразылы? Будапешт (1956) пен Прага к?ктеміндегі (1968) к?терілістерді? жал?асы ж?не ке?естік империя ?міріні? со??ы жарты ?асырында?ы ?лт-азатты? к?терілісті? біріншісі бол?аны айтылады. Республиканы? барлы? ??ірінде алуан т?рде ж?не к?лемде к?рінген халы?ты? осы наразылы? ?арсылы?ы ке?естік ж?йе жа?дайында хал?ымызды? бостанды? пен т?уелсіздікке деген бірт?тас ерік-жігерін білдірді. Б?л ?аза?стан мемлекеттік т?уелсіздігіні?ізашары болды. Жаппай патриотизм мен ?а?арманды? ?аза?стан т?уелсіздігі ?арсыластарыны? белсенді ?имылдарын ж?не империяны а?саушы к?шті то?татты.
К?терілісшілер адамдарды? ??лды??а т?скен санасын оятып, хал?ымызды? тоталитарлы? коммунистік идеологиямен жаншыл?ан патриотты? рухын шы?дап, ке?естік империяны? т?я?серпер ?ызу о?и?аларыны? алдында біріктірді.

Конференцияны? ?йымдастыру комитетіндегілерді? айтуынша, б?л о?и?аны? та?ы бір ерекшелігі - ?аза? ?лты ж?не ?аза?станны? к?п?лтты хал?ыны? саяси ??ндылы?тар мен м?дделері, тарихи та?дыры мен болаша?ы бір екенін мойындатты, сондай-а? т?ра?тылы? пен татулы??а жауапкершілік ?аза?станды?тарды? ?з мойнында екенін т?сінуге ы?пал етті. ?аза?стан хал?ы ал?аш?ы болып КОКП-ны? ?лт саясатыны? жал?анды?ын т?сінді, ода?тас республикаларды? ???ы?тары мен ?лтты? шекараларды? м?дделері, ?лтты? ???ы?тарды? ж?йелі шектелуі, оларды? КСРО Конституция мен ке?естік федерация негізінде бекітілген мемлекеттік егемендігінен на?ты айрыл?анды?ы туралы шынды?ты б?кіл ?лемге м?лімдеді.

Б?л к?теріліс - хал?ымызды? бостанды? пен т?уелсіздік ?шін ?асырлар бойы к?ресіндегі бетб?рыс о?и?а. М?нда ?аза? хал?ыны? еркіндік с?йгіштігі мен патриотты? рухыны? ?аншалы?ты жо?ары екенді к?рінді. Ол ?аза? ?лтыны? шешуші с?тте ?аза?станны? бостанды?ы мен т?уелсіздігі ?шін к?реске ж?мылу?а дайын екендігін та?ы бір д?лелдеді. Б?дан кейін б?рын?ы Ке?ес Ода?ыны? Баку, Вильнюс, Тбилиси, М?скеу ж?не ?зге айма?тарында да бас к?терулер болды.

Алматыда?ы к?терілісті аяусыз басу ?шін шеруге шы?ушылар?а ?арсы Ке?ес Ода?ы М?К, ІІМ органдарыны? барлы? жазалаушы к?штері, Арнайы ма?сатта?ы милиция жаса?тары ?ша?тармен бас?а республикалардан ш??ыл жеткізілген. ?р?ы тая?пен, сапер к?ректерімен ?арулан?ан арнайы ?скери курсанттар мен солдаттар, сондай-а? к?терілісшілерді ?рып-со?ып, ?амау?а к?мектесу ?шін ?ала зауыттарында арнайы дайындал?ан темір шыбы?тармен, кесілген арматуралармен ?арулан?ан «?ыра?ылар» аталатын (15 мы?нан астам) жаса?тар ?келінді. Осылайша сол кездегі билік ?аланы? ?арапайым хал?ын к?терілісшілерге ?арсы ?ойды. К?терілісшілер де жаппай ?рып-со?у мен ?амау?а ?арсы жауап ретінде ?олдарына т?скен заттармен  -тас-кесекпен, ?оршаулармен, «?ыра?ылардан» тартып алын?ан темір шыбы?тармен ?арулана бастады. Н?тижесіндеекі жа?тан онда?ан мы? адам ?р алуан жара?ат алып, зардап шекті. Жаппай т?т?ындау мен ?амау?а, 20 градус аязда шаш?ан м?здай су?а, арнайы ?ызметтерді? арандатушылы?ына, бронетранспортер к?шіне, абала?ан иттерге ?арамастан к?терілісшілер бірнеше к?н бойы т?зімділік пен ерлік танытып, саяси ?сыныстарыны? ?ана?аттандырылуын талап етіп, к?ресті жал?астырды.

Халы? арасында оларды? рухы мен ?а?арманды?ы туралы а?ыз осы к?нге дейін айтылады.
К?терілісті басу мен о?шаулау барысында?ы ау?ымды ?у?ын-с?ргінде б?кіл ?аза?стан бойынша онда?ан мы? ?атысушылар т?т?ындалып, ?амау?а алынды. Алматыдан тыс жерлерге ?кетілді, жастар ?аза тапты, екі ?атысушысы е? жо?ар?ы жаза?а кесілді, ж?зден астамы сот ?кімімен, мы?да?ан адам ?кімшілік т?ртіппен сотталды (одан да к?п адам санкциясыз ж?не сот шешімінсіз апталар бойы ?амауда ?стау орындарында болды), бірнеше мы?да?аны ЖОО мен техникумдардан шы?арылды, ж?мыстан босатылды, т?р?ылы?ты жерлерінен ?уылды ж?не т.б. Тек Ке?ес Ода?ыны? ішіндегі демократиялы? к?штер мен халы?аралы? ?о?амдасты?ты? ?ысымымен ?ана КОКП ОК басшылы?ы ?у?ын-с?ргін мен жазалау шараларыны? к?шін азайту?а ж?не ?ар?ынын т?мендетуге м?жб?р болды.

Конференцияны? ма?саты ж?не негізгі ба?ыттары: патриотты? к?терілісті? шынайы м?ні мен жаппай ерлікті жо?ары ?ылыми-теориялы? де?гейде ашу, Желто?сан-86 феноменіні? тарихи ж?не халы?аралы? ма?ызын ба?алау, оны? ?аза?стан т?уелсіздігі ?шін к?рестегі р?лі мен орнын аны?тау, сондай-а? осы о?и?алармен байланысты бас?а да ма?ызды м?селелерді халы?аралы? ?ылыми ж?не саяси стандарттар негізінде тал?ылау.

Парламент депутаттары, ?рт?рлі ?лт ?кілдері ел басшылы?ына осы к?терілісті? мерейтойларына байланысты ?ылыми форумдар ?ткізуді? ?ажеттілігі туралы бірнеше рет (2006, 2011, 2016 жылдары) ?сыныс жаса?аны белгілі.
Конференция ж?мысына ?аза?станны? к?рнекті ?алымдары, мемлекет ж?не ?о?ам ?айраткерлері, бір?атар шет мемлекет (Ресей, Голландия, Германия, ?ыр?ызстан, Молдавия ж?не т.б.) ?алымдары, сонымен ?атар Желто?сан к?терілісіне тікелей ?атысушылар ?атысады.

Конференция аясында елорданы? "Жастар" ша?ын ауданында?ы м?сылмандар зиратында?ы т?уелсіздік жолында ??рбан бол?ан Кенесары ханны? 255 батыры мен к?рнекті алаш ?айраткері Сма??л С?дуа?ас?лыны? (1900-1933) рухына ??ран ба?ышталып, г?л шо?тарын ?ою к?зделіп отыр. Сондай-а? м?ра?ат, кітап, сурет к?рмесі ?ойылып, деректі фильм к?рсетіледі..