"Ең жақын адамыңнан көрген зорлық-зомбылық жаныңа қатты батады екен"

?Р Бас прокуратурасыны? дерегінше, 2016 жылы елімізде отбасында?ы зорлы?-зомбылы?тан 36 ?йел мен бір бала мерт бол?ан. Б?л туралы "Астана" телеарнасында?ы "Бізді? уа?ыт" ба?дарламасында айтылды. 

Ба?дарлама?а с?хбат берген Раушан есімді келіншек к?йеуінен к?рген ?орлы?ы жайлы айтып берді. 

"2013 жылы ал?аш рет ?рды. Ол кезде ?лым екі жас?а да толма?ан еді. Олай болады деп ойла?ан жо?пын. ?атты со??ы?а жы?ты. Мен о?ан ?рмашы, баламызды ?ор?ытасы? деп жалындым. Біра? то?тамады. О?таумен ?сті-?стіне т?мпештей берді, т?мпештей берді. А?ыры есімнен танып ?алдым", - дейді ол. 

?лімжеттік к?рсеткен к?йеуінен ?ашып кеткен ол Павлодарда?ы да?дарыс орталы?ын паналап отыр екен. К?йлегі к?к, тама?ы то?. Е? бастысы, баласымен ?ауіпсіз жерде, т?жрибелі мамандарды? жіті ба?ылауында. Біра? бойын жаулап ал?ан сол бір ?ор?ыныш е?сесін еш к?тертпейді.

"Мен оны жанымдай с?йдім. Ессіз ?ашы? болдым деуге болады. Сонды?тан ?р?ашан кешірдім. Біра? ?атты ?ор?амын. Мені?ше, б?л сезім бойыма сі?іп ?ал?андай, о?айлы?пен ??тыла алмаспын.Е? жа?ын адамы?нан к?рген зорлы?-зомбылы? жаны?а ?атты батады екен. ?мытылмайды да. О?ан 1 рет, 2 рет, 20, тіпті 30 рет сен солай ?рды? деп айт?анымда, ол сенбеді. Сен ?зі? кін?лісі?, ашуымды келтірді? деп бас салды. Б?лкім солай шы?ар, кін? ?зімнен бе екен?!", - дейді ол.

Т?рт жыл тоза?та ?мір с?рген Раушан басына т?скен та?дыры жайлы ешкімге тіс жарма?ан. Ту?ан ?пкелері де бейхабар. Жар салып айтудан арланады. ?яты жібермейді. ??гімесінен "тасж?рек" жанды та?да?анына ?зін кін?лайтынын бай?ады?. Та?ы да сол, іштей ?зін ?зі м?жіп-жеу мен сенімсіздік, дейді тілшілер.

Мамандарды? айтуынша, ?йел адам ?шін дене жара?атынынан жан жарасы ауырлау. Психологиялы? ?ысым ар?ылы ері келіншегін ?зіне с?зсіз ба?ындырады. Ал, м?ндай ба?ынуды? арты ?ор?ыныш пен амалсыз к?ну дегенге ?келеді екен. Отбасыда?ы зорлы?-зомбылы?ты? ?ршуіне та?ы бір фактор т?рткі. Ол - "?ят болады" ??ымы.

"Сана Сезім" ?йелдер бастамалы? ???ы?ты? орталы?ы" ?Б вице-президенті Шахноза Хасанованы? айтуынша, к?йеуі ?йелін ?ратын болса, ?йелдері зорлы?-зомбылы? ??рбаны екенін т?сіне бермейді. 

"Сосын ?йелдеріміз т?сінбейді, олар зорлы?-зомбылы?ты? ??рбаны екенін. Б?л нормальный отбасы. Осылай ?мір с?ру керек. Мені? шешем уа?ытында мен ?шін, бала-ша?а ?шін шыда?ан. Сонды?тан олар т?сінбей, ары ?арай ?мір с?ре береді.

"Отбасында?ы ?лімжеттік бірнеше фактордан туындайды. ?леуметтік жа?дайды? т?мендігі, ер кісілерді? ішімдікке салынуы, ж?мыссыз келіншектерді? к?беюі деген сия?ты. Алып ?ашуды? ??рбандары да атал?ан тізімде бар. Заман?а сай ?йелдер "?апаста" ?мір с?ргісі келмейді. Б?л тенденция да, ?кінішке ?арай, ерлі-зайыптыларды? жанжалдасуына т?рткі болатын кезі бар", - дейді телеарна тілшілері.

"?аза?станны? да?дарыс орталы?тары ода?ыны?" м?ліметінше, елімізде т?рмысты? зорлы?-зомбылы?тан жыл сайын 400-ге жуы? ?йел ажал ??шады екен. Дегенмен Бас прокуратураны? 2016 жыл бойынша м?ліметіне ?араса?, 36 ?йел мерт бол?ан. Та?ы бір ???ы??ор?аушыларды? деректеріне ?ара?анда, былтыр ?ыз-келіншектерге ?атысты 91 631 ???ы?б?зушылы? тіркелген. Оны? 71 965 ауырлы?ы орташа ?ылмыс болса, 4 131-і ауыр ?ылмыстар санатында. Ал, 420-сы аса ауыр ?ылмыс.

М?нымен ?атар, тілшілер Б?? мен Д?ниеж?зілік денсаулы? са?тау ?йымыны? ?ыз-келіншектерге ?атысты зорлы?-зомбылы? де?гейін зерделеу ма?сатында арнайы сараптама жасат?анын ж?не б?л талдауды? 70 мемлекетті ?амты?анын айтады. Н?тижесі жант?ршігерлік - ?йелдерді? 35 пайызы физикалы? ж?не сексуалды? зорлы? к?ргені аны?талды. М?селен, жапон ?йелдеріні? 15 пайызы з?бір к?рсе, Эфиопияда?ы жа?дай ?ор?ынышты, к?рсеткіш 70 пайыз?а жеткен. Гендерлік зорлы?, ?сіресе, салт-д?ст?рді бек ?станатын дамушы елдерде жо?ары. ?ндістан, П?кістан мен Непалда ?алынды?ты? жасауына ?атысты ?йелдерді ?лтіру дерегі ?ршіп т?р, Орта Азия мен Казвазда ?ызды ?рлау басым. Т?рмыста?ы озбырлы? дамы?ан мемлекеттерде де тіркелген. Германия - 27,8 пайыз, Солт?стік Америка - 29 пайыз.

Осы?ан ?арап-а?, зорлы?-зомбылы?ты? ?лем бойынша ?ткір проблема екенін ба?амдау ?иын емес. Ба?ытжан Т?рсаринова, Павлодар ?алалы? ІІБ зорлы?-зомбылы??а ?арсы тобыны? а?а инспекторы: Отбасы толы? ?амтамасыз етілген, ?аражатты? жа?дайы орны?ты, ері де жа?сы жерде ?ызмет ететін, балалары да о?у о?итын. Біра?, жолдасыны? тарабынан ?ыз?анша?ты? туында?анда осындай ?йел адамдар з?бір к?ріп, ?ысым к?ріп бізге ша?ымданады. М?ндай ?йелдер тек ?ана ауызша ша?ымданады да, арыз жазып, ??жат жинау?а ?арсы. 

Кейбір инспекторлар отбасында?ы жанжалдарды реттеп, т?рмыста?ы ?лімжеттікті? ?айталануына жол бермеу ?шін "сот психологтары институтын" ??руды ?сынады.

Оларды? ойынша, айыпп?л салып, ?амау?а алуды? орнына, егер судья з?бір к?рсетушіні де, ж?бірленушіні де отбасылы? психологты? ?абылдауына жіберсе, тиімдірек болуы м?мкін. Ал маман?а барудан бас тартса, ?кімшілік жауап?а тарту туралы б?йры? шы?ару керек. Себебі "отбасымны? шыр?ын б?зып, з?бір к?рсеттім ?ой" деп ?кінетін агрессор аз.

Расында, егер судья айыпп?л кессе, оны? отбасы бюджетінен т?ленетіні аны?. Ал екі-?ш т?улікке ?амалса, "?аба?анны?" аба?тыдан ?аны ?арайып, тісін ?айрап шы?атынын сол инспекторлар айтып отыр. Алайда психолог-мамандар "агрессорды?" к?п жа?дайда психолог?а бару?а келіспейтінін айтады. Сонымен бірге ма?ыздысы - кез келген психолог емес, т?рмыста?ы зорлы?-зомбылы? проблемасымен айналысатын психолог?а бару керек, кез келген психолог?а барудан т?к шы?пайды, дейді.

"Е? сора?ысы, б?л проблеманы? к?бесі жа?ында с?гілмейтінін инспекторлар да, психолог-мамандар да, барлы? тарап мойындайды", - деп ой ?орытты телеарна тілшілері.

Алматыда т?рмысты? зорлы? к?ргендер ?айда арыздана алады?