I-BALAQAI. Баладан гаджетті қалай "тартып алу" керек?

Отандық заманауи ертегілердің авторы Джан Амании мен психология саласындағы сарапшылар Ирина Млодик пен Назгина Мирза I-BALAQAI жобасының эфирінде балалар әдебиеті тақырыбында өз ойларын бөлісіп, баланы гаджеттерден қорғау туралы айтты. Tengrinews.kz сұхбаттың мәтіндік нұсқасын дайындады.

I-BALAQAI жобасын ұйымдастырушылар - Alash Media Group медиахолдингі және Montessori Qazaqstan Public Fund. Ақпараттық серіктес - "ВКонтакте" әлеуметтік желісі.

Джан Амании 2015 жылдан кітап шығара бастады.

"Мен үшінші ұлымды туған кезде кітаптар шығара бастадым. Қазір ол 10 жаста. Ол дүниеге келген кезде мен кітапханалардан кітап іздей бастадым және оның біздің ертегілерімізбен өскенін қаладым. Бірақ ештеңе таба алмадым", - деп еске алады автор.

Джан Аманиидің айтуынша, бастапқыда ешкім оның ертегілері шығатынына сенбеді, сондықтан ол өзінің алғашқы кітаптарын шығаруға қаржы сала бастады. Әрі қарай автор командасы Лондонда, Сеулде және Қазақстанның көптеген мектепбінде презентациялар жасай бастады, осылайша кішкентай оқырмандардың қызығушылығын арттырды.

"Біз бұл балалар оқығысы келетін ертегілер екенін түсіне бастадық.

Бізде балалар әдебиеті жоқтың қасы. Біз Гоголь, Толстой және Чеховтің кітаптарын оқып өстік. Сондай-ақ, олар бойынша қазіргі ұрпақ өсіп келеді. Мұны өзгерту керек", - деп есептейді спикер.

Баладан гаджетті қалай "тартып алуға" болады?

Баланы әртүрлі гаджеттерден қорғау үшін Джан Амании бірлесіп оқуға кеңес береді.

"Бірінші кезекте ата-аналардың өздері балаларға гаджеттер береді. Олар баламен жұмыс істеу керегін ұмытып кетеді, сізге жиі және сапалы уақыт бөлу керек. Олар уақыт жоқ, себебі олар баланың қаржылық жағдайын көтеру керек деп санайды. Миды "қоректендіру" керегін ұмытып кетеді. Кітап оқымайтын балалар жоқ. Әрине, ата-ананың өзі гаджет ұстап отырғанда, балада соны қайталаудан басқа амал қалмайды. Қазір балаларда ойлау бізден гөрі жақсы дамыған. Біз балаларымыз үшін кітап ортасын құра аламыз, осылайша оларға оқуға деген сүйіспеншілікті оята аламыз", - дейді маман. 

Соңғы уақытта сөрелерде қазақстандық жазушылардың кітаптары көптеп шығып жатыр. Бірақ авторлардың кітап идеясынан оны шығарма түрінде жүзеге асыруға дейінгі жолы қандай? Спикердің айтуынша, Қазақстанда баспа ісінің екі жолы бар: бизнес жолы немесе шығармашылық жолы.

Амании ол үшін ең алдымен шығармашылық маңызды екенін айтады.

"Егер автор шығармаларға тек бизнес ретінде қараса, ол ұзаққа бармайды. Мен шығармашылық жолын таңдадым. Бұл әжемнің арқасында болды, ол маған көп көңіл бөліп, ертегілерді оқып беретін. Осы күнге дейін мен әрқашан ертегілерді бақылап, қарап отырамын. Себебі олар сиқырлы әлем мен қазіргі заман арасындағы меридиандар", - дейді спикер.

Автордың кітаптары үш тілде шығады: қазақ, орыс және ағылшын. Егер алғашқы шығарылымдар дискпен шығарылса, онда 2020 жылдан бастап команда аудио нұсқаны алып тастауды шешті.

"Біз дискілерді алып тастадық, сондықтан балалар көп оқиды, тыңдамайды. Мен балалардың көбірек оқығанын қалаймын. Оның ішінде, отандық әдебиет. Әр баланың өзі тұратын елді, жерді білуі және бағалауы үшін", - дейді маман. 

"Егер біз балалардың оқығанын қаласақ, біз оқығанымыз өте маңызды. Егер бала ата - анасын кітаппен және үйде көптеген кітапты көрсе, ол оны кем дегенде қалыпты орта ретінде қабылдайды", - дейді психология ғылымдарының кандидаты, экзистенциалды психолог, гештальт терапевт Ирина Млодик.

"Сондықтан бала кітап оның өмірінің табиғи бөлігі екеніне үйренеді".

Сондай-ақ, сарапшы ертегілердегі кейбір әңгімелер терапиялық әсерге ие екенін айтады.

"Егер бала бір нәрсені оқуды сұраса, бұл оның осы ертегіде өте маңызды әсер алатынын білдіреді. Бала ертегілерді резонанс бойынша таңдайды және өзін-өзі емдейді", - деп қосты ол.

Өз кезегінде клиникалық психолог және нейропсихолог Назгина Мирза ата-аналарды оқыған кезде балаға көмектесу маңызды екенін айтады.

"6-7 жастағы бала, тек сөздерге буындарды қосуды үйренді, бұл шеберлікті әлі күшейте алмады. Тиісінше, оған бұл қиын. Ата-аналар бірге оқып, баланы әңгімеге тартып, талқылауы керек. Осылайша эмоционалды интеллект дамиды. Бірақ мәжбүрлемеңіз. Балаға ыңғайлы қарқынмен ақырын және кедергісіз оқыңыз", - деп кеңес берді спикер.

Эфирдің толық нұсқасын I-BALAQAI YouTube-арнасынан көре аласыздар. 

Оқырмандар, көрермендер мен тыңдаушылар сұхбаттардың үзінділерін Zhuldyz FM, Tengri FM, VOSTOK FM радиостанцияларынан таба алады.

Сондай-ақ, бұл материал подкаст ретінде де қолжетімді, SoundCloud, Anchor.FM, "Яндекс.Музыка" және "ВКонтактеден" тыңдауыңызға болады.

Сілтемесіз жаңалық оқисыз ба? Онда "ВКонтакте" желісінде парақшамызға тіркеліңіз!