Magnum: e-commercе болашағы бүгіннен басталады

Пандемия жер бетіндегі әрбір адамның өміріне әсер етті. Карантиндегі өмір жағдайы мен шектеулер көптеген өндіріс пен күнделікті тұрмысқа ықпалын тигізбей қоймады. Бұл өзгерістер қарапайым сатып алушылардың жүріс-тұрысына да әсер еткені анық. Осылайша, көпшілік е-commerce деп аталатын электрон сауданың басымдықтарына көз жеткізді, бұл сауда түрі көптеген алаң мен сервисті біріктіріп, онлайн-төлем мен жеткізіп беру қызметін ұсынады. Онлайн- немесе офлайн-дүкендердің бірін таңдауға не әсер етеді және мұның нәтижесі қандай болмақ?

Көптеген қазақстандыққа азық-түлік сатып алу үшін базарға немесе супермаркетке бару – тоңазытқышты "толтыру рәсімінің" ерекше бөлігі, ол ақша мен сатып алу тізімін ғана емес, сондай-ақ күш, уақыт пен ұстамдылықты да талап етеді. Көп энергия жұмсайтын процеске дүкенге дейінгі жолды, сондай-ақ тұрақ орындарын іздеуді де қосыңыз. Бұл біз үшін құдды бір көпсайыстай – бұл өмір сүру нормасы, ол әрқашан бар және бола беретін сияқты көрінеді.

Бұл әсіресе Қазақстанның барлық дерлік аймағында, негізінен елдің оңтүстігінде, базарға бару мәдениеті өте қатты дамыған. Ұзақ уақыт бойы нарық зерттеушілері бұл жерде электрон саудасы ешқашан танымал болмайтынына сенімді болып келді, ал ең бастысы, бөлшек сауда желілері үшін тиімді, өйткені олар мұнда бір-бірімен емес, ең алдымен басқа базарлармен бәсекелеседі. Бірақ жағдай пандемияға байланысты өзгеріп шыға келді: мұнда карантин мен оқшаулауды айтып отырмыз. Қазақстанда жаңа сервистер пайда болды. Біздің қоғам тез арада цифрлана бастады – әрине, сауда да "дидижиталға ауыса бастады".

"Magnum өзінің стратегиясына сәйкес интернет-дүкеннің ашылуын дайындады, бірақ жыл соңына дейін жоспарлап отырған. Пандемиядан бұл жоспар өзгеріп, 2020 жылдың 9 сәуірінде, карантин басталғаннан бір айдан аз уақыт өткен соң, супермаркет алғашқы онлайн-тапсырыстарды жіберіп бастады. Бүгінгі таңда Magnum компаниясының тауар айналымының 1 пайызы - онлайн-сегмент", - дейді Magnum Cash & Carry сауда желісінің басқарма төрағасы Азамат Османов.

Бұл нәтижені ресейлік бөлшек сауда көшбасшыларының көрсеткіштерімен салыстыруға болады, атап айтқанда X5 Group (бұрын — X5 Retail Group), ол өткен жылды 1 пайыздық онлайн-сегменттің көрсеткіштерімен аяқтады және мұнда геометриялық өсу жоспарланып отыр.

Пандемия кезеңінде e-commerce өсімі әлемде 20 пайызға және Қазақстанда 80 пайызға тең болды. Бұл жаңа цифрлық алаңдармен бірге елде олардың пайдаланушылары да көп болғанын білдіреді.

"Үлкен базасы бар компаниялардың капитализациясы едәуір өсті: америкалық Amazon 2019 жылдан 2021 жылға дейін 80 пайыздан асты (920 миллиардтан 1,7 триллион долларға дейін). Ресейлік Ozon-ның IPO-дағы бағасы 7 миллиардтан 11 миллиард долларға дейін өсті, ал қазақстандық Kaspi.kz 22 миллиард долларға дейін өсті. Бұл өз уақытында цифрлық әлемге бетбұрыс жасаған компаниялар, ал қалғандары бәрі тез өзгере бастайтынын болжай алмады. Бүгінгі таңда инвесторлар компанияның қазіргі жағдайын емес, болашағын сатып алады. Осы болашақта дүкеннен немесе кеңседен сатып алушы мен сатушының кездесу орны смартфонға ауысты", - деп толықтырды Азамат Османов.

Мерчанттар жаңа сауда әлемінің жаңа жұлдыздарына айналып жатыр – Amazon-да, Wildberries-те және Kaspi-де сатып алушыларын тауып жатқан цифрлық сатушылар, олардың ассортименті шынымен таң-тамаша етеді.

Magnum компаниясы – Kaspi.kz платформасы мерчанттарының бірі, біз сынақ режимінде Алматыда азық-түлік жеткізу бойынша жоғары сапалы сервис көрсетуге кірістік. Компания dark store деп аталатын форматты қолданады – сатып алушылары жоқ дүкен-қоймалар, мұнда тек курьерлер жұмыс істейді. 2022 жылға қарай сервис толығымен пысықталып, Нұр-Сұлтанда, одан әрі бүкіл Қазақстан бойынша көрсетіле бастайды.

"Болашақта сапалы мерчанттардың дәуірі келе жатыр - бұл өз сатып алушысының қалауын басқаларға қарағанда жақсы түсінетін кәсіпкерлер. Ал желіден тыс және онлайн сатып алушының қалауы айтарлықтай әрқилы. Болашақ саудагерлерінің өнімі маркетплейстерде дұрыс дамып, өз орнын ойып тұрып алады", - деп атап өтті Magnum Cash &Carry сауда желісінің басқарма төрағасы.

Бірақ онлайн-сервистің сапасын тиісті офлайн құралдарсыз жетілдіру мүмкін емес. АҚШ-та бұл "жіпсіз тәжірибе" деп аталады: тауарға оңай және жағымды тапсырыс жасағаннан кейін онлайн-тәжірибе курьермен де дәл сондай жағымды кездесуге ұласуын ұйымдастыру өте маңызды. Пайда болған диссонанс сатушыға екі-үш мүмкіндік береді, содан кейін клиенттің оралу ықтималдығы нөлге құлдырайды. Сондықтан онлайн-сатушылар тәжірибелі офлайн саудагерлерді сатып алуға тырысады. Мысалы, Amazon жасанды консерванттар мен бояғыштарсыз органикалық тағамдардың премиум сегментіндегі көшбасшы Whole Foods сауда желісін сатып алды, ал Яндекс ресейлік көшбасшыны "Азбука вкуса" премиум сегментінде сатып алу туралы келіссөздер жүргізіп жатыр. Османовтың айтуынша, болашақта онлайн-сауда ғана жеке-дара дамымайды, себебі ол гибрид, сондықтан әдемі интерфейс пен ыңғайлы қызмет шынайы әлемде сапалы қызмет көрсетумен қатарласа жүруі керек.

Қазақстандық e-commerce нарығы бүгінде бөлшек сауданың барлық көлемінің 8 пайызына тең. Ресейде көрсеткіштер 9 пайызға, Германияда – 11, АҚШ – та – 15, Қытайда-25 пайызға жетіп отыр. Бір жағынан, Қытай кездейсоқ жетістікке қол жеткізді, ел ноутбуктер дәуірінен бірден смартфондарға өтіп, үлкен аудиторияға ыңғайлы және қарапайым онлайн-сатып алу құралын ұсынды. Сонымен бірге, ҚХР смартфондарға арналған экожүйеге батыл инвестиция салды – big data, ыңғайлы интерфейстер, қолма-қол ақшасыз төлем әдістері және т.б. Осының бәрі елді электрондық сауданың әлемдік көшбасшысына айналдырды. Бүгінгі таңда Қытайдағы нарықтық капиталдандырудың көшбасшылары Alibaba компаниясы және WeChat сервисінің иесі Tencent компаниясы, оның көмегімен сіз тек байланысып қана қоймай, сатып алулар, электрон төлемдер және тағы басқа қызметтер ала аласыз.

"Мұндай сөз бар: ойлап тапқан адамға бір доллар, жасаған адамға он, сатқан адамға жүз және оны бір командаға біріктірген адамға мың. Бүгінгі таңда цифрлық сегмент бірлестікпен айналысады. Бүгінде Қазақстанның өңірде e-commerce локомотиві болуға және әлемдік нарықтағы ел ретінде біздің құнымызды өсіруге барлық мүмкіндігі бар. IT саласында көптеген табысты стартап жасалып жатыр, олар шетелге шығады. Қазақстан, мысалы, Еуропаны Азиямен қоймалар мен жолдардың көмегімен қосуға арналған ұлттық тауар өткізу жүйесіне сәтті инвестиция салып жатыр. Бұл e-commerce тұрған офлайн. Мен болашақтың саудасы – бұл офлайн- және онлайн-саудадағы жағымды эмоциялар қоспасы, ал болашақтың дүкендері дамыған мерчанттардың арқасында пайда болады деп сенемін", - деп түйіндеді Азамат Османов.