Google ұрпағы және "Интернетке дейінгі" дәуір - әлеуметтанушы қазақстандық жастар туралы айтты

Tengrinews.kz порталында "Білімді ұрпақ" медиажобасы басталды. Жоба мақсаты - Қазақстандағы адами капитал байлығын көрсету және белгілі бір деңгейде күш-жігер салынып, мақсатқа ұмтылса, әркім қол жеткізе алатын мүмкіндіктерді көрсету. Сайтта "білімді ұрпақ" өкілдері - жас ғалымдар, әлемнің жетекші университеттерінің студенттері, инноваторлар, инновациялық стартаптардың жас кәсіпкерлері және т.б. туралы материалдар жариялайды.

"Рухани жаңғыру" қазақстандық қоғамдық даму институтының стратегиялық талдау тобының жетекшісі Ләззат Нұрқатова "Білімді ұрпақ" жобасы аясында қазіргі Google ұрпағы мен "интернетке дейінгі" дәуір туралы айтты. Ләззат Нұрқатованың айтуынша, қазіргі ұрпақ ғасыр бұзылған сәтке тап болды, олар технологиялар бірнеше рет өзгеріп, әлеуметтік трансформация туғызатын жағдайда өмір сүріп жатыр.

"Бүгінде Интернет дәуіріне дейін туған және өмір сүрген кейінгі миллиондаған ата-ана өмір сүріп жатыр, олар "Интернетке дейінгі" дәуірдің куәгерлері. Зерттеушілер тарихта мұндай ұрпақ ешқашан болмайтынын айтады", - деді Ләззат Нұрқатова.

"Пандемия кезінде өмір салты, қарым-қатынас форматы өзгеруіне байланысты пандемиядан кейінгі адамдар ұрпағы пайда болды, мен білім алуды бірден онлайн-форматта бастаған балалар немесе бірінші жұмысы қашықтан, үйде басталған жастар туралы айтып отырмын... және олар тек постмиллениалдардың өкілдері немесе Google ұрпағы ғана емес, олар білім мен ақпаратты цифрлық түрде алғанды ​​жөн көреді, яғни олар әлеуметтік мінез-құлық формаларына бейімделмеген, көбіне дарашыл адам болып келеді", - деп жалғастырды профессор.

Ол, сонымен қатар, технологиялық революция дәуірінде қазіргі мамандықтардың жартысы жоғалып кететінін және экономиканың кәсіби келбеті өзгеретінін айтады. Жоғары білімді адам жақсы өмір сүріп, жоғары білім деңгейінің арқасында мамандықты оңай өзгерте алады. Қазақстанда жасалған Жаңа мамандықтар атласы бұл үрдісті дәлелдеп отыр.

Стратегиялық талдау тобының жетекшісі Тәуелсіздік құрдастарының буыны қандай екенін және оның аға буыннан қаншалықты ерекшеленетінін айтты.

"Ұлттық мәдениет пен заманауи білімнің синергетикалық бірігуі - біздің жастардың бәсекеге қабілетінің бастапқы алаңы.

Ресми статистика деректері бойынша 2021 жылдың басында республиканың 14-тен 28 жасқа дейінгі жастар саны 3 739 883 адам немесе 20 пайыз болды, оның ішінде 1 910 339 ер және 1 829 544 әйел адам. Бізде табысқа және тиімді экономикалық мінез-құлыққа бағдарланған мүлдем жаңа мәдени тип қалыптасты. Бұған Қазақстанның заманауи ақпараттық технологияларды қолданудағы жетістіктері ықпал етті. Республика ТМД-да алғашқылардың бірі болып цифрлық форматқа көшті және бүгінде цифрлық технологияларды дамыту тәжірибесін басқа елдермен бөлісіп жатыр", - деді Ләззат Нұрқатова.

Оның пікірінше, алдағы онжылдықтарда ең маңыздысы реализм мен прагматизм болады. Нақты мақсаттарға қол жеткізуге, білім алуға, салауатты өмір салты мен кәсіби табысқа баса назар аудара отырып, тиімді өмір сүре білу.

Әлеуметтанушы, сонымен қатар, қазіргі заманғы, пандемиядан кейінгі әлемде Қазақстанның бәсекеге қабілетін қалай арттыруға болатынын айтты.

"Қазақстандық қоғамды жаңғыртудың негізі ретінде адами капитал жарияланды. Білім культі жаңа буын мамандарының негізгі бағдарына айналуы тиіс. ХХІ ғасырдың әлеуметтік болмысында қажет ерекше жеке зияткерлік және танымдық дағдылардың маңызы өзекті болады. Олардың ішінде компьютерлік сауат, шет тілдерін білу, мәдени ашықтық маңызды", - деді Ләззат Нұрқатова.

Ол біздің елімізде заманауи стандарттарға сай жоғары деңгейлі университеттер, зияткерлік мектептер жүйесі және тағы басқалары құрылғанын айтты. Тәуелсіздік жылдарында жастар өз қабілетін дамытуға көбірек мүмкіндік алды.

Технологияның дамуымен әр ұрпақтың мінез-құлқының өзіндік ерекшеліктері анықталды. Бұл жерде 1980 және 1990-жылдардың басында туған миллениал буыны (Y) мен 1995-тен кейін туған постмиллениал ұрпақ (Z) туралы айтып отырмыз. "Ересек өмірге ауысу кезеңінде еліміздегі миллениалдардың ата-анасы кеңестік жүйенің ыдырауы, ХХІ ғасырдың бірінші онжылдығындағы дағдарыс сияқты оқиғаларға тап болды. Осындай жағдайлар салдарынан Қазақстандағы миллениалдар толық жұмыспен қамтылатын тұрақты жұмысты қалайды, сондықтан дамыған елдердегі құрдастарына қарағанда бейімделгіш емес", - деді Ләззат Нұрқатова.

Ол "Рухани жаңғыру" бағдарламалары мен жобалары Y және Z ұрпақтарының проблемаларын шешуге бағытталғанын атап өтті.

"Болашақ Қазақстанның бәсекеге қабілеті қазіргі жастардың бәсекеге қабілетінің көрсеткіштерімен тікелей байланысты. Біз оның бәсекеге қабілетін бүгін дамыта отырып, 2030 жылға қарай Қазақстанның жоғары бәсекеге қабілетінің берік негізін қалаймыз", - деді ол. 

Ләззат Нұрқатова заманауи ата-аналарға арналған лайфхактарды бөлісті - балаларды ақылды, мақсатына ұмтылатын және бақытты болып қана қоймай, өмірде жетістікке жетуі үшін қалай тәрбиелеу керек?

1. Жиі бірге уақыт өткізу.

Сөйлеуді дамыту, баланың сөздік қорын кеңейту - мұның бәрі көбіне анамен және әкемен өзара қарым-қатынасқа байланысты. Баламен үнемі байланыста болсаңыз, оны жиі тыңдасаңыз, бір нәрсе талқыласаңыз, онымен әлем туралы ақпаратты бөліссеңіз, оған интеллектуал тұрғыда дамуға мүмкіндік бересіз.

2. Балаға достарымен көбірек сөйлесуіне мүмкіндік беру.

Шындығында, бала миының үйлесімді жетілуі мен оның өмірдегі одан әрі жетістігі үшін жақсы оқу және санау қабілетінен бөлек, әлеуметтік дағдылар да маңызды. Адамдармен қарым-қатынас жасау қабілеті жаңа дос табуға ғана емес, сонымен қатар әлем туралы көп нәрсе білуге көмектеседі... Сөйтіп, ақылды бола түседі.

3. Еркін ойнауға мүмкіндік беру. 

Балалар ойын барысында үйренеді. Бұл тұрғыда барлық сезім мүшесі қатысатын креатив, шығармашылық ойындар жақсы жұмыс істейді. Олар баланы әртүрлі жағдайларға тап болуға және әртүрлі мәселелерді шешуге мәжбүр етеді. Сондықтан ойынға уақыт қалдырмай, баланы оқумен жүктемеңіз.

"Еліміздегі танымал адамдар республиканың талантты жастарының интеллектуал тұлғалары болады. Жаңа ұрпақ жасанды танымал тиктокерлерге емес, сондай тұлғалардың артынан жүреді. Бұл стратегиялық маңызды және бұл болашақтың сындарлы дамуының үлкен әлеуеті. Білімді ұрпақ өз батырларын таңдап, соларға теңеседі", - деп қорытындылады Нұрқатова.

Tengrinews.kz "Білімді ұрпақ" жобасын "Рухани жаңғыру" қазақстандық қоғамдық даму институтымен бірге жүзеге асырып жатыр.