Нидерланды бойынша жаңалық
Қысқаша мәлімет
Орналасуы: Батыс Еуропада Солтүстік теңіздің жағалауында орналасқан мемлекет
Астанасы: Амстердам
Ірі қалалары: Гаага, Роттердам, Утрехт, Эйнтховен, Тилбург
Жер көлемі: 41 532 шаршы шақырым
Телефон коды: +31
Қазақстанмен уақыт айырмашылығы: -4 сағат
Сағаттық белдеуі: GMT+2
Виза: шенген
Тілі: нидерланд (голланд) тілі
Валютасы: еуро
Халқы: 2019 жылы 17 333 790 адам
Діни сенімдері: католик, протестант
Жол қозғалысы: оң жақты қозғалыс
Тоқ көзінің түрі: С, Ғ, қонақүйлерде В, 50 Гц.
Нидерланды географиясы мен климаты
Нидерланды - Орталық Еуропа жазығының батыс бөлігінде орналасқан Батыс Еуропа мемлекеті. Елдің солтүстігінде және батысында Солтүстік теңізімен шектеседі. Нидерландтың ерекшелігі - территорияның едәуір үлкен бөлігі теңізден қалған, құрғақ жерлерде орналасқан, халықтың 60 пайыз тұратын аумақтың жартысына жуығы теңіз деңгейінен төмен, ал 1/3 бөлігінің биіктігі 1 метрге жетеді.
Нидерландыдағы климаты теңіздік, бірқалыпты жылы. Қаңтардағы орташа температура +1 -: - +3 градус, шілдеде - +16 -: - +17 градус. Күн сәулесі аз, ауа райы тез өзгереді, кейде қатты тұман пайда болады, кейде бұл көлік қозғалысына әсер етеді. Шығыстан суық ауаны басып алу кезінде Рейн мен Эйзельмердің төменгі ағысы қатып қалады. Жауын-шашын жылына 650-750 мм, негізінен жаңбыр түрінде болады. Қар сирек жауады.
Нидерланд аумағының көпшілік бөлігін ойпатты жазықтар (40 пайыз) алып жатыр. Оңтүстік-батысында Арденн сілемдері орналасқан (ең биік нүктесі – Ваалсберг тауы – 321 м), қысы мен жазы жылы, жұмсақ теңіздік климат. Қаңтардағы орташа температурасы 1 – 3 градус, шілдеде – 16 – 17 градус. Жылдық жауын-шашын мөлшері 650 – 750 миллиметрге тең. Нидерландда өте тығыз өзен тораптары (Рейн, Маас, Шельда өзендерінің атыраулары) бар. Аумағының 70 пайызын мәдени жер бедері (егіндіктер, қолмен егілген шабындықтар), 9 пайызын ормандар (қылқан жапырақты, ірі жапырақты) алып жатыр. Ормандарын ақ тиін, сусар, күзен, қоян, елік, тағы басқа аңдар, құстардың 180-дей түрі мекендейді. Кен байлықтарынан мұнай, табиғи газ, шымтезек, ас тұзы, каолин кездеседі.
Нидерланды экономикасы
Нидерланды экономикасы әлемдегі 18-ші орынды иеленеді. Елдің ЖІӨ өсімі - 4 пайыз. Инфляция жылына орташа есеппен 2–2,6 пайызды құрайды. Экономикалық еркіндік рейтингісіне сәйкес Нидерланды зерттеу жүргізілген 157 елдің ішінде 16-шы орынды иеленген.
Нидерландыда заманауи, жоғары дамыған постиндустриалды экономика бар. Жер көлемі бойынша әлемде 134-ші және тұрғындар саны бойынша 59-шы орынды иемденетін Нидерланды жалпы ішкі өнім көлемі бойынша жиырма көшбасшы елдің бірі болып саналады. Алғашқы ондыққа - жан басына шаққандағы ЖІӨ (40,7 мың еуро) және импорт пен экспорттың жалпы көлемі (650,1 млрд. евро) бойынша, әлемдегі ең ірі инвесторлардың бестігіне (шамамен 480 млрд. доллар), Еуропалық Одақтың төрт экономикалық көшбасшысы елдерінің бірі.
Нидерланды экономикасы әлемге әйгілі, ірі компаниялардың есебінен жақсы беделге ие болды, мысалы: Royal Dutch Shell (мұнай өндіру және қайта өңдеу, сондай-ақ басқа да энергетикалық ресурстар); Unilever (тамақ өнімдері, тұрмыстық химия, косметика, парфюмерия); Philips (тұрмыстық электр жабдықтары, электр жабдықтары); AKZO-Нобель (химия өнімдері), Хоговенс (металлургия), Фоккер (ұшақ өндірісі), DAF автомобилдері (автомобиль), Рейн-Шельдт-Веролме (кеме жасау), Ференихде машина жасау зауыты (машина жасау). Бұл компаниялар әлемге әйгілі, әлемдегі 30 ірі компаниялардың қатарына кіреді, ал Royal Dutch Shell бұл тізімде 4 орынды иеленеді.
Нидерланды тарихы
Нидерланд аумағын адамдар жаңа тас дәуірінен мекендей бастады. Б.з.б. 1-мыңжылдықтың 2-жартысынан мұнда негізінен кельт тайпалары өмір сүріп, оларды біздің заманымыз басталар кезде герман тайпалары ығыстырды. Б.з.б. I ғасырда Нидерланд аумағының бір бөлігін римдіктер басып алды. III-IV ғасырларда оңтүстік Нидерландыны франктер, шығыс Нидерландыны сакстер, солтүстік Нидерландыны фриздер мекендеді.
V ғасырдан бастап франк мемлекетінің құрамына еніп, ол ыдырағаннан кейін елде бірқатар ұсақ иеліктер (Голландия, Гелдерн, тағы басқа графтықтар) құрылды. XI – XVI ғасырларда Нидерланд жерлері (Голландия, Зеландия, Фрисландия, тағы басқа) Бельгия, Люксембург, Франция, Испанияның құрамында болды. XVI ғасырдағы Нидерланд революциясының (1566 – 1609) нәтижесінде испан үстемдігінен азаттық алған жерлерде Біріккен провинциялар Республикасы құрылды. XVII ғасырда Нидерланд сауда-саттық пен теңіз саудасы жақсы дамыған алдыңғы қатарлы еуропалық державаға айналды. Оңтүстік-Шығыс Азияда Индонезия, Америкада Гвиана, Кіші Антиль аралдары, Африкада Кап жерлері Нидерландның отарына айналды. 1810 – 13 жылы елді Наполеон басып алды.
1815 жылы Бельгиямен біріктіріліп, Нидерланд корольдігі (1830 жылға дейін) құрылды. 60-70 жылдары үлкен әлеуметтік және мәдени өзгерістер болды. Католиктер мен протестанттардың қарым-қатынастары жақсарды, , халықтың өмір сүру деңгейінің жоғарылауына және білім берудің дамуына байланысты халық арасындағы айырмашылықтар да аз байқалды. Әйелдердің экономикалық құқықтары едәуір кеңейіп, олар кәсіпорындар мен үкіметте жоғары лауазымдарға ие бола бастады. Оларға пассивті сайлау құқығы берілді.
2-дүниежүзілік соғыс жылдары Нидерландыны немістер басып алды. Соғыстан соң Нидерланд отарлық империясы ыдырай бастады. Нидерландта 70-тен астам саяси партиялар тіркелген. 1989 жылдан бастап өкімет билігін христиан-демократиялық партия мен Еңбек партиясынан құрылған коалициялық үкімет жүргізіп келеді.
2010 жылғы 9 маусымдағы парламенттік сайлауда Христиан-демократиялық партиясы 41 орынның 20-ынан айырылды, ал ең жақсы нәтижеге либералды Халықтық бостандық пен демократия партиясы, солшыл-мұсылмандық көзқарастарымен танымал "Еңбекші партия" және "Бостандық партиясы" қол жеткізді. 2010 жылдың 14 қазанында Бостандық пен демократия үшін халықтық партияның жетекшісі Марк Рютте Нидерландтың жаңа премьер-министрі болды.
2012 жылы 23 сәуірде Рютте патшайым Беатрикске отставкаға кету туралы өтініш берді. Рюттенің мұндай әрекеттеріне оппозициямен 2013 жылдың бюджеті туралы сәтсіз келіссөздер және қаржылық дағдарысты еңсерудің ықтимал шаралары себеп болды. Атап айтқанда, осы шаралардың бірі - мемлекеттік шығындарды 16 миллиард еуроға азайту. 2012 жылы қыркүйегінде өткен кезектен тыс парламенттік сайлаудан кейін Рютте Халықтық бостандық пен демократиялық партиясы мен Еңбек партиясының коалициялық үкіметін құрды.
Қазақстандық туристер үшін Нидерланды қаншалықты тартымды?
Көптеген адамдар үшін Нидерланды - бұл жел диірмендері, кофеханалар мен ересектердің көңіл көтеретін елі іспетті. Алайда, Нидерланды мәдениет тарихын сүйетін туристер үшін таптырмас елдердің бірі. Рембрандт, Ван Гог, Вермеер сияқты нидерландтық ұлы шеберлердің жұмыстары әлемге әйгілі мұражайлардың қабырғаларын безендіріп тұрса, готикалық, неоклассикалық, постмодерндік стильдегі сәулет туындылары әлемнің қалалық пейзаждарына рең береді.
Теңіз климаты бірқалыпты жұмсақ, қысы орташа қоңыр салқын болып келеді. Егер сіз туристік маусымға барғыңыз келсе, сәуірден қыркүйектің ортасына дейінгі аралықты таңдау қажет. Шілде және тамыз айлары ауа-райының қолайлылығы күн сәулесімен оянып, кофе ішіп, террассада дәмді кешкі ас ішуге мүмкіндік беретін ең керемет ай деп саналады.
Нидерландыда көптеген қонақүйлер бар, бірақ мұқият таңдаған жөн. Біріншіден, бөлмені алдын-ала броньдап алыңыз. Ірі қалаларда көрмелер, фестивальдер мен іс-шаралар жиі өткізіледі, сондықтан лайықты қонақүйлер әрдайым бос емес. Екіншіден, айтарлықтай шығындарға дайындалыңыз: баға еуропалық деңгейден жоғары. Үшіншіден, картаны егжей-тегжейлі зерделеу: мысалы, елорданың Қызыл жарық ауданында ол түрлі-түсті әдемі жер болғанымен, ыңғайлы және қауіпсіз емес.
Хостелдерде түнеу арзан түседі: Амстердам мен Гаагада сіз кереуетті күніне 15-30 еуроға жалға аласыз. Елордада Stayokay мемлекеттік жастар хостелдары кеңінен таралған (хостел бөлмесінде бір төсекке 25-30 еуродан). Амстердам 3 жұлдызды қонақ үйінде тұру тәулігіне 70 еуродан тұрады, Роттердамда 40-45 евродан төлеуге тура келеді. Гаагадағы бес жұлдызды қонақ үйлердің қонақтары күніне 180 еуро төлесе, елордада комфортты жағдайдың бағасы 235 еуродан басталады.
© pixabay.com
Қалай жетуге болады?
Қазақстаннан Амстердамға тікелей рейстер жоқ, бірақ ауысып отырудың бірнеше түрлері бар. Алматыдан ұшу біршама арзанға түседі, латвиялық AirBaltic авиакомпаниясы ең арзан нұсқаларды ұсынады. Күзде сіз баратын билеттерді 127000 теңгеге ала аласыз. Нұр-Сұлтан рейсі қымбатырақ түседі: күздің ортасында сіз арзан поляк LOT әуе компаниясының билеттерін шамамен 130 000 теңгеге сатып ала аласыз. Ұшу ұзақтығына және тасымалданатын елге назар аудару қажет, егер байланыс Шенгеннің ішінде болса (немесе визаны қажет етпейтін елде) және сізде алты сағаттан астам уақыт болса, онда сіз қалаға шыға аласыз.
Нидерландтағы көлік қозғалысы
Қалаларда трамвайларды, троллейбустар мен автобустарды (түнгі маршруттарды қоса алғанда) қамтитын қалалық көлік жүйесі (GVB) бар. Амстердам мен Роттердамда метро да бар. Бір сапарға билет бір сағатқа жарамды және 3 еуро тұрады. Бірнеше купоннан тұратын қайта пайдалануға болатын стриппенкарталық билеттерді, сонымен қатар 7,50 еуроға бір күндік билеттерді және 34,50 еуроға 7 күндік бір реттік билеттерді сатып алған тиімді. Қоғамдық көлікте жұмыс уақыты 6:00-0:30, GVB жүйесінің сайты (ағылшын тілінде) арқылы маршрутты жоспарлау ыңғайлы.
Таксилерді арнайы тұраққа апаруға немесе телефон арқылы тапсырыс беруге болады, бірақ олар қоғамдық көліктерге қарағанда аз қолданылады. Отыру және алғашқы 2 шақырым - шамамен 7 еуро және әрбір келесі шақырым үшін 2,20 еуро. Әуежайдан елорданың орталығына ауыстыру құны 45-50 еуро құрайды. Барлық машиналар есептегіштермен жабдықталған, оны жүргізушіге 10% дейін кеңестер қалдырып, қолма-қол ақшамен төлеуге болады.
Нидерландыда қайда баруға болады?
Туризм Голландиядағы маңызды экономикалық сектор болып табылады. Елге жылына шамамен 10 миллион шетелдіктер келеді, негізінен Германия, Ұлыбритания, АҚШ және Бельгия. Нидерланды Шенген аймағының құрамына кіреді. Туристерді ел астанасы Амстердам қызықтырады, мұнда бай мәдени және тарихи ескерткіштер ғана емес (Ван Гог мұражайы, Нидерландтың мемлекеттік мұражайы, Рембрандт үй-музейі және Анна Франк үйі), сонымен қатар Де Уоллен (қызыл жарық ауданы) сияқты табыну орындары бар. Мұнда каннабис және басқа да жеңіл есірткі еркін сатылатын кофеханалар да бар, бұл Еуропаның басқа елдерінде тыйым салынған.
Негізгі туристік қала Амстердам болып табылады. Оның көрікті жерлерін зерттеуге бір апта жетпейді. Турды ортағасырлық бөгеттің орнында өскен Дам скверінен бастаған дұрыс. Лейдсплейн алаңында әдемі кафе, дүкен, театр мен клубтар шоғырланған. Маңызды діни ғимараттар - ескі Оудекерк шіркеуі және Вестеркерк. Мұнда көптеген мұражайлар бар: сөмкелер, трамвайлар, суреттер, сыра т.б.
Роттердам заманауи архитектурасымен мақтанады: Куб үйі - бұл физика заңдарының әртүрлі параллельді ғаламнан шыққан сәлемі, Еуромаст - жердегі кеме мұнарасы, Эразмус көпірі - екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі қайта жанданудың нышаны.
Мүмкіндігінше, мұражайға барудың, ақша үнемдеудің және елдегі ең танымал музейлерге кезекке тұрудың ең жақсы тәсілі - бұл Музейкаарт картасын сатып алу.
Үздік голландиялық жағажай Гаагада орналасқан, әсем Схевенинген Ван Гог сынды атақты суретшілердің туындыларына арқау болған. Жағалауда құм жамылғысы бар, әсем табиғат, дүкендер мен мейрамханалар бар. Су спортымен айналыссаңыз, виндсерфинг және кайтсерфинг те бар.
Нидерландыдағы термалды релаксацияны Гаудадағы спа-орталық және Фалькенбургтағы Thermae 2000 санаторийі ұсынады. Бассейндердің жалпы ауданы 1200 шаршы метрге жетеді. Кауберг тауының баурайында орналасқан үш ыстық бұлақ Оңтүстік Лимбург тау бөктерлерінің борлы қабаттарында терең тазартудан өтеді. СПА бет пен денеге арналған қартаюға қарсы емдердің кең спектрін, сауналардың сегіз түрін, терапиялық және модельдік массаж ұсынады. Кешенде йога және аквагимнастика студиялары жұмыс істейді. Қызметтер көлемі жағынан Spa Gouda санаторий-орталығы Thermae 2000 кешенінен деңгейі төмендеу, бірақ Амстердамға жақын орналасқан.
Нидерланды асханасы
Нидерландтар тамақ туралы көп біледі, дәмді, әр түрлі тағамдарды ұнатады. Ас мәзірінде негізі ет, құс еті, теңіз өнімдері мен балықтан жасалған тағамдар бар. Негізгі тағам - бұл әр түрлі дайындалған картоп. Картоп өнімін голландиялық тағамдардың көпшілігінде кездестіруге болады. Гастрономиялық мамандар жергілікті тағамдардың негізгі "қазынасы" - өткір эдамер мен гауданың ірімшігі деп санайды. Әсіресе, пияз бен тұздалған ақ нан, аңызға айналған тұздалған майшабақ – ыстық күні көше дүңгіршектерінде сатылады және жергілікті тұрғындардың сүйікті асы. Бұл тағамның орташа бағасы 3-4 еуро.
Сонымен қатар, асханаларда сізге біріншіге - дәмді бұршақ сорпасы, ал екіншісінде - көкөністермен бұқтырылған ет тағамы ұсынылады. Есіңізде болсын, негізгі тағам - бұл кешкі ас, ал күндіз жергілікті халық жеңіл-желпі тамақтануға әуес. Жергілікті тұрғындардың сүйікті ет тағамдары - bitterballen. Бұл қыша мен майонез қосылған тағамы. Bitterballen Heineken сырасымен немесе ақ шараппен жақсы ішіледі.
Нидерландыдағы қауіпсіздік
Нидерланды жалпы қауіпсіз ел болып саналады. Алайда, Амстердамда, Роттердамда, Гаагада велосипедтерді ұрлау сияқты және басқа да ірі қалаларда сақ болу қажет (соңғысы ұлттық спорт түріне айналды). Ірі қалаларда түнде жүру қауіпті аудандар бар.
Сапарға шығарда, өзіңіздің құжаттарыңыздың көшірмесін алдын ала дайындаңыз (нотариустан расталған болуы керек), медициналық сақтандыруды сатып алыңыз және сөмкелеріңіз ыңғайлы болғаны дұрыс. Қала орталығында және вокзал маңындағы қалта ұрыларынан сақ болыңыз. Ұрылар көбінесе топпен жұмыс істейді. Егер сіз ұрлықтың құрбаны болсаңыз, жақын жердегі полиция бөлімшесіне хабарласыңыз.
Қандай кәдесыйлар әкелуге болады
Көп туристер Нидерландыдан қызғалдақ гүлін тамырымен алып кеткенді ұнатады. Сіз оларды елдің кез-келген қаласынан еркін сатып ала аласыз, бірақ сізді Амстердамның гүл базарынан ең жақсыларын аласыз.
Нидерландыдан алынатын танымал сувенир - бұл клумп ағашынан жасалған ұлттық аяқ киім. Біреуінің орташа бағасы - 15 евро. Аңызға айналған Delft фарфорына назар аударыңыз.
Рас, корольдік фабрикада үш ғасыр бойы шығарылған шынайы фарфор қымбатқа түседі. Кішкене кофеге арналған шыныаяқ 100-150 еуро тұрады. Амстердамды нидерландтық сауда орталығы деп атайды. Елордада сіз көптеген бутиктер, әмбебап дүкендер, сауда және ойын-сауық орталықтарын таба аласыз. Антиквариат, зергерлік бұйымдар және кітап дүкендері де өте қызықты. Калверстраат және Лейдестраат көшелеріне, Дам алаңының жанындағы сауда алаңы мен Альберт Куйп базарына назар аударуды ұсынамыз.
Роттердамда сауда алаңдары мен базарлар сізді қуантады, ал дүкендердегі тауарлар үшін сіз Рермондтың оңтүстігіндегі Маркермер көлінің маңына баруыңыз керек. Ондағы тауарлардың бағасы 30-70 пайызға төмен. Қарашаның аяғынан бастап қаңтарға дейін және маусымнан тамызға дейін барлық ірі дүкендерде маусымдық сатылымдар жүреді.