03 желтоқсан 2014 | 11:22

1986 жыл: көтеріліс пе, оқиға ма, толқу ма?

Қазақ баласы 300 жыл бойы отарлау саясатының тегеурінді тепкісін көрді. Сол 300 жыл ішінде саңлақтарымыз азаттық үшін империяға қарсы шығып, 300-ден астам (кейбір деректерде 400-ге жуық) ірілі-ұсақты көтеріліс жасады. Әрине, Хан Кененің қарулы қарсылығымен басталған күрестің нүктесі Алматыдағы Желтоқсан көтерілісінен соң қойылып, бабалар армандаған Тәуелсіздікке қол жеткіздік. Бірақ осыдан 28 жыл бұрын Алматының алаңына шыққан 20 мыңға жуық азаматымыздың бас көтеруіне толық саяси баға бере алдық па? Бұл Желтоқсан дүрбелеңі бейбіт шеру ме, оқиға ма, толқу ма, әлде ұлт-азаттық көтеріліс пе? Осы бір сауалдарды ой-таразысына салып, безбендеп көрелікші.

Қазақ баласы 300 жыл бойы отарлау саясатының тегеурінді тепкісін көрді. Сол 300 жыл ішінде саңлақтарымыз азаттық үшін империяға қарсы шығып, 300-ден астам (кейбір деректерде 400-ге жуық) ірілі-ұсақты көтеріліс жасады. Әрине, Хан Кененің қарулы қарсылығымен басталған күрестің нүктесі Алматыдағы Желтоқсан көтерілісінен соң қойылып, бабалар армандаған Тәуелсіздікке қол жеткіздік. Бірақ осыдан 28 жыл бұрын Алматының алаңына шыққан 20 мыңға жуық азаматымыздың бас көтеруіне толық саяси баға бере алдық па? Бұл Желтоқсан дүрбелеңі бейбіт шеру ме, оқиға ма, толқу ма, әлде ұлт-азаттық көтеріліс пе? Осы бір сауалдарды ой-таразысына салып, безбендеп көрелікші.

Бейбіт шеру...

Дінмұхамед Қонаевтың Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің бірінші хатшылығынан алынып, оның орнына Геннадий Колбиннің тағайындалуы жергілікті халықтың наразылығын туғызды. Бұл, саяси тұрғыдан алсақ, жай ғана наразылық емес, сол тұстағы қазақ халқының ұлттық санасының көтерілгенін көрсетеді. Мәселен, 17 желтоқсан күні ертеңгісін алаңға шыққандардың қарасы 300-ге жуық қана адам болса, кешкісін олардың саны 10 мыңнан асып кетті. 18 желтоқсан күні бұлардың қатары 20 мыңға жуықтады. Демек, «Әр ұлттың өз басшысы болсын» деген ұранды ту еткен қазақтың ұл-қызы бейбіт түрде күресіп, саяси көзқарастарын білдіргісі келді. Олар «билік қарсы күш қолданады» деген ойдан аулақ болды. Осы бір жағдаятқа қарап, бұл оқиғаны «бейбіт шеру еді» деп топшылауға болмайды. Неге?

Материалдың толық нұсқасын "Алаш айнасынан" оқи аласыздар.