+7 (777) 001 44 99
Қазақша
Русский
English
Қазақша
Русский
English
ПОДЕЛИТЬСЯ
Жақында «Алаш айнасынан» «Қыз алып қашу адам ұрлау ма?» деген мақаланы оқып осыдан он жыл бұрын өзімнің басымнан өткен оқиға көз алдыма келді. Мен алып қашудың құрбаны болған жанның бірімін. Қыз алып қашуды кім қалай түсінеді, өзі біледі ғой. Біреулер алып қашу қазаққа тән дәстүр, біреулер қылмыс деп жатады. Менің ойымша егер екі жас өз жүрек қалауымен отау құруға бел байласа, жігіт қалыңдығын құда түсіп алса да, алып қашып кетсе де әбестік болмас еді. Бірақ өкінішке қарай, көп жігіттеріміз ұнатқан қызына сөз салуға жігері жетпей бас салып алып қашып кетеді. Ал сол қыздың өзін ұнатпақ түгілі танымайтынында шаруасы жоқ.
Жақында «Алаш айнасынан» «Қыз алып қашу адам ұрлау ма?» деген мақаланы оқып осыдан он жыл бұрын өзімнің басымнан өткен оқиға көз алдыма келді. Мен алып қашудың құрбаны болған жанның бірімін. Қыз алып қашуды кім қалай түсінеді, өзі біледі ғой. Біреулер алып қашу қазаққа тән дәстүр, біреулер қылмыс деп жатады. Менің ойымша егер екі жас өз жүрек қалауымен отау құруға бел байласа, жігіт қалыңдығын құда түсіп алса да, алып қашып кетсе де әбестік болмас еді. Бірақ өкінішке қарай, көп жігіттеріміз ұнатқан қызына сөз салуға жігері жетпей бас салып алып қашып кетеді. Ал сол қыздың өзін ұнатпақ түгілі танымайтынында шаруасы жоқ.
Мен еліміздің оңтүстігінде Бәйдібек ауданында туып өстім. Отбасында төрт ағайынды едік. Екі ағам және бір әпкем бар. Әпкем деп отырғаным – өзімнің сыңарым Шолпан. Менен 15 минут үлкендігі бар. Анам өмір бойы мектепте ұстаздық еткен жан. Ал әкеміз ауылда беделді адам еді. Ол кісі біздің кішкене кезімізде ауыр науқастан қайтыс болды. Төртеумізді өсіріп-жеткізу анама ғана жүктелді. Үлкен ағам Талғат Шымкент қаласында жоғары оқу орнын бітіріп, ауылдың мектебіне тарих пәнінің мұғалімі болып орналасып, бізге әкеміздей қамқорлық жасады. Үйленді, балалы-шағалы болды. Ал екінші ағам мектепті жақсы бітіріп, Алматыдағы қазақ ұлттық университетінің шығыстану факультетіне түсті. Оқуын бітіріп, жарты жылға Түркияға оқу практикасына барғанда ол адам қолынан қаза тапты. Самат ағамның қазасынан кейін анамның денсаулығы нашарлап кетті. Сыңарым Шолпан екеуміз анамыз бен үлкен ағамыздың қас-қабағына қарап, олардың көңіліне кірбіің түсірмеуге тырысып өстік. Мектепте жақсы оқыдық, кешке көшеге шығу, би кештеріне бару дегенді білмейтінбіз. Он бір жылдықты бітіргеннен кейін Шолпан Алматыға оқуға кететін болды. Ал мен алысқа кетуге анамды қимай бір жыл жоғары оқу орнына тапсырған жоқпын. Келесі жылында Кентау қаласындағы университетке түстім. Апта сайын анамды көру үшін үйге келіп тұратынмын. Мен Шолпан секілді нәзік, ұстамды емеспін. Мінезім еркекшоралау, тікмінезділеу болған соң, анам мені «ұлым да, қызым да осы» деп еркелетіп отыратын.
Он сегізге толған қыз бала нағыз бойжетіп, құлпырып тұрған гүл секілді ғой. Студент кезімізде жанымдағы құрбы қыздарым әдемі көйлек киім, биік өкше аяқ киім киіп, боянып, сыланып жүргенде мен үстімнен джинсы шалбар мен жейде, аяғымнан жайпақ аяқкиім тастамайтынмын. Жатақханада тұратын қыздарға жігіттер келгіштеп жүреді. Бірақ өзім жігіттердің өзіме сөз айтпақ түгілі маған қарата әзілдегенін көтере алмай, ренжіп қалатынмын.
Бір күні сенбі-жексенбіге ауылға барып келмекші болып автобекетке келдім. Ары тұрдым, бері тұрдым ауылға қарай жүретін автобустар көрінбеген соң такси ұстамақшы болып, жеңіл көлік тұрағына қарай жүріп едім жаныма келіп бір машина тоқтады. «Қарындас, қайда барасыз?» деді көліктің терезесінен басын қылтитқан жігіт. Әлгі жігітті бір жерден көрген секілдімін, есіме түсіре алмаймын. «Шаянға» дедім. «Мен де сол жаққа бара жатырмын, отырыңыз» деді. «Е, ауылдың адамы екен ғой деп көлікке отырып алдым. Қаладан шыға бергенде әлгі жігіт: «Қазір жолдан тағы екі адамды ауылға ала кетейік, олар мені тосып отыр» деді. Мен үндемей отыра бердім. Мен отырған көлік үлкен жолдың бойындағы бір үйдің алдына келіп тоқтады. Әлгі үйден тағы екі жігіт шықты да көлікке отырды. Жігіттердің біреуі маған жылы амандасты. Көлікке отырғанан маған тесіліп қарап отырды да: «Сіз мені танымадыңыз ба, мен Әсетпін ғой. Сізбен бір бөлмеде тұратын Асылдың ағасымын» деді. Алғашында көлікке жігіттер отырғанда кәдімгідей қорқып кеткем, әлгі жігіттің мені танитынын, Асылдың ағасы екенін айтқанда көңілім орнына түскендей болды. Әсет жол бойы мені әңгімеге тартып, ананы-мынаны сұрап келе жатты. Мен де ашылып сөйлей қоятын адам емеспін, оның үстіне танымайтын жігіттермен қандай әңгіме айтасың, сұрақтарына қысқа ғана жауап беріп отыра бердім. Бір кезде рөлде отырған жігіт Әсетке қарап, қалай қарай жүреміз дегендей ымдап бірдеңе сұрағандай болды. Әсет үйге қарай тарт деді.
Материалдың толық нұсқасын "Алаш айнасынан" оқи аласыздар.
