19 тамыз 2014 | 11:29

Жер сілкінісі: Алматы зілзала үрейінен арыла ала ма?

©Алаш айнасы иллюстрациясы

Тамыздың 16-сы күні таңғы сағат 3:43-те Алматыда жер сілкінді. Еуропа-Жерорта теңізі сейсмологиялық орталығының мәліметіне сүйенсек (EMSC), жер сілкінісінің ошағы Алматы қаласынан 40 шақырым шығысқа қарай, Талғар қаласынан 25 шақырым қашықтықта тіркеліпті. Абырой болғанда, зардап шеккен ешкім жоқ. Бірақ та, осыған дейін бірнеше жойқын жер сілкінісін басынан өткерген алып шаһар үрей құшағына енгендей болды. Ол үрей алматылықтардың, қала берді Алматыны руханияттың астанасы деп білетін күллі қазақтың жүрегіне қорқыныш ұялатып кетті. Неге? «Алаш айнасы» осы сұраққа жауап іздеп көрген еді.

Тамыздың 16-сы күні таңғы сағат 3:43-те Алматыда жер сілкінді. Еуропа-Жерорта теңізі сейсмологиялық орталығының мәліметіне сүйенсек (EMSC), жер сілкінісінің ошағы Алматы қаласынан 40 шақырым шығысқа қарай, Талғар қаласынан 25 шақырым қашықтықта тіркеліпті. Абырой болғанда, зардап шеккен ешкім жоқ. Бірақ та, осыған дейін бірнеше жойқын жер сілкінісін басынан өткерген алып шаһар үрей құшағына енгендей болды. Ол үрей алматылықтардың, қала берді Алматыны руханияттың астанасы деп білетін күллі қазақтың жүрегіне қорқыныш ұялатып кетті. Неге? «Алаш айнасы» осы сұраққа жауап іздеп көрген еді.

ТАРИХ НЕ ДЕЙДІ?

Белгілі сәулетші Андрей Зенков: «Мен болашаққа сенемін, біздің қаламызда (Алматыны айтып отыр) әдемі, көркем, бірнеше қабатты, тастан, бетоннан және басқа да мықты құрылыс заттарнан ғимараттар салынады... Тіпті, арнайы құрылғылар арқылы үш-төрт қабатты ғимараттар салуға болады», - депті. «Андрей Зенков неліктен 30-40 қабатты емес, 3-4 қабатты ғимаратты армандап отыр?» деп ойлайсыз?. Өйткені, ол 1910 жылы Алматыны үйінді астына қалдырған жер сілкінісін көзімен көрді. Ол кезде алматылықтар (атауы Верный)1887 жылғы алып жер дүмпуін ұмта қойған жоқ еді. Алматыда жер қозғалған сайын тарихтағы осы бір екі табиғи апат еске түсіп, кез-келген адам Алматының болашағына күмәнмен қарайтыны рас.

1887 жыл – 332 адам көз жұмды

1887 жылдың 9 маусымы, түнгі сағат 4-тен 35 минут кеткен кез. Алматыда магнитудасы 7,3 балл болатын жер сілкінісі тіркелген. Эпицентрдегі максималды күші – 9,10 баллды құраған. Кіндік тереңдігі 20 шақырым. 1887 жылы Алматыда шамамен 30 мыңға жуық адам тұрған. Зілзаладан 332 адам көз жұмды.

Газет қиындысынан

«1887 жылғы 28 маусымдағы жер сілкінісіне куә болмаған адам, сол күннің қорқынышын көз алдына елестете де алмайды. Бірінші серпіліс таңғы 4 сағат 44 мин. болды, сол кезде барлық түтін құбырлары мен бұғаттар құлап түсті. Алдыңғы қабырғадағы жарықтар одан да қатты ұлғая түсті. Қала тұрғындары енді өздеріне келгенде 4 сағат 54 мин. жаңа сілкіністер орын алды, мұнысы алдыңғыдан қарағанда күшті болды және 3 минут бойы жалғасты. Осыдан кейін Верный жоқ болып кетті».

(«Наш мир» газеті)

1911 жыл – 616 үй 390 адам көз жұмды

1911 жылдың 4 қаңтары соққы күші 9-10 балл, ал магнитудасы 8,2 болатын жер сілкінісі тіркелді. Ошақ тереңдігі – 25 шақырым. Осы бір жер қабатының тербелуін Екатеринбург, Бомбей, және Калькутта сияқты көптеген қалалардың сейсмостанциялары тіркеген. Бұл апат «Кемин жер сілкінісі» деген атқа ие болды. 616 үй қирап, 390 адам қаза тапты.

Материалдың толық нұсқасын "Алаш айнасынан" оқи аласыздар.