21 тамыз 2014 | 17:29

Қазақ ғылымы қағазбастылықтан қашан құтылады?

©Алаш айнасы иллюстрациясы

Бүгінде «Болашақ» бағдарламасымен жастарымыз дамыған елдерде білім алу мүмкіндігіне ие болып отыр. Одан бөлек, магистратура және PhD докторантура бойынша оқып жатқан жастар шетелде тәжірибе алмасып қайтатындығы да қуантарлық жетістігіміз. Алайда, осы шетел көрген жастарымыздың бойында қазақ ғылымының болашағына сенімсіздікпен қарау басым.

Бүгінде «Болашақ» бағдарламасымен жастарымыз дамыған елдерде білім алу мүмкіндігіне ие болып отыр. Одан бөлек, магистратура және PhD докторантура бойынша оқып жатқан жастар шетелде тәжірибе алмасып қайтатындығы да қуантарлық жетістігіміз. Алайда, осы шетел көрген жастарымыздың бойында қазақ ғылымының болашағына сенімсіздікпен қарау басым.

Ең әуелі – қаржы мәселесі. Ахмет Байтұрсынұлы «Қазақ» газетіндегі аштық туралы мақаласында «Бір күн ашыққан адамнан қырық күн ақыл сұрама» дейді. Орташа жалақысы небәрі 70 мың теңгені құрайтын ғылыми қызметкерлерімізден қандай ұлы жаңалық күтуге болады? Бұл қаражат бір адамның ғана киім-кешегін, азығын түгендейді десек, оның бала-шағасының, той-томалағының шығындары да бар емес пе? Ресейде бір ғылыми мақалаға 50 мың рубль төленеді екен, конференцияға жақсы жаңалықпен қатысқандарға 250 мың рубльге дейін төлейді. 50 мың рубль – біздің 250 мың теңге. Онда еш жерде жұмыс істемей-ақ жағсы ғылыми мақаламен-ақ жан бағуға болатын көрінеді.

Екіншіден – қағазбастылық. Түркияда оқытушы электронды түрде баға қояды. Оны тексеруге ешкімнің құқы жоқ. Аптасына екі мәрте келіп, дәріс өткізеді. Біздегідей сарылып бос қағаздар толтырып есеп бермейді, таң атқаннан кеш батқанға дейін жұмыста отыру тағы жоқ. Кітапханаға баруға, ғылыми зерттеулермен еркін айналысуға барлық мүмкіндік қарастырылған.

Үшіншіден – оқу базаларының, зертханалық құралдарының заман талабына сай болуы мәселесі. Шетелге шығып келген жас ғалымдар еліміздегі зертханалық құралдар тұрғысынан әбден артта қалғанымызды ашына тілге тиек етеді.

Төртіншіден – ғылыми жаңалықтарды іске асыру, оларды дер кезінде қаржылай қолдау жағы кемшін. Тың идеялар ескерусіз қалып, шетелге арзанға сатылып кететін жағдайлар да жиі кездесетін көрінеді.

Материалдың толық нұсқасын "Алаш айнасынан" оқи аласыздар.