10 қыркүйек 2014 | 14:26

Шаңырақты шайқалудан сақтайтын төрт тірек

Нұрғиса Елеубеков (фото)

Соңғы кездері, байқасаңыздар, тамыр-таныстарымыздың, дос-жарандарымыздың, ағайын-туғандарымыздың арасында "пәленше әйелімен ажырасып кетіпті", "түгенше күйеуінен қайтып келіпті" деген сөздерді жиі еститін болып жүрміз. Бұрындары мұндай жаңалықтар апа-әжелеріміздің құлағына тисе, «ойбай, масқара болды-ау!», «бетім-ау, енді қайтті?», «жұрт бетіне қалай қарайды екен бұдан кейін?» деп, ажырасқандарды жер-жебіріне жеткізіп сөгіп алатын. Әсіресе қыз жұрағаты қаралы сөздің астына қалатын.

Соңғы кездері, байқасаңыздар, тамыр-таныстарымыздың, дос-жарандарымыздың, ағайын-туғандарымыздың арасында "пәленше әйелімен ажырасып кетіпті", "түгенше күйеуінен қайтып келіпті" деген сөздерді жиі еститін болып жүрміз. Бұрындары мұндай жаңалықтар апа-әжелеріміздің құлағына тисе, «ойбай, масқара болды-ау!», «бетім-ау, енді қайтті?», «жұрт бетіне қалай қарайды екен бұдан кейін?» деп, ажырасқандарды жер-жебіріне жеткізіп сөгіп алатын. Әсіресе қыз жұрағаты қаралы сөздің астына қалатын.

Тіпті қазақтың "қайтып келген қыз жаман, қайта шапқан жау жаман" деп, қайтқан қызды қайтып келген берекелі малдан әрі апарып тастауы да "ажырасу", "талақ" деген дертті қоғамнан аластатып, "отбасы ауылына" маңайлатпау мақсатында айтылады екен ғой. Оны енді түсініп жатырмыз.

"Неге мұндай сөздердің нысанасы ылғи әйелдер болуы керек?" деген де әйелдер тарапынан сұрақ тууы мүмкін. Бұған да қазақ жауап берген. «Еркек - үйдің егесі, әйел - үйдің шегесі» дейді қазақ. Шеге үй құрылысында, үйдің құлап қалмауы үшін қандай маңызды материал болса, әйел де шаңырақты сақтап тұру үшін, оның опырылып ортасына түспеуі үшін кепілдік беретін ең маңызды тұлға. Сол себепті де "еркек түздің тынысы болса, әйел - үйдің ырысы" демей ме баба сөзі.

Жалпы, отбасының тұтастығын, шаңырақтың шайқалмауын қамтамасыз ету үшін әйел мен еркекке ортақ, бірігіп сақтауы тиіс құндылықтар бар. Бұл құндылықтар тиісті деңгейде сақталғанда ғана құрылған отау ордалы болмақ.

Материалдың толық нұсқасын "Алаш айнасынан" оқи аласыз...