28 қаңтар 2015 | 15:35

Заңсыз алтын айналымында халық кәсібі мен мемлекеттік мүддесі ескерілмей ме?

©Алаш айнасы иллюстрациясы

Мәжілісте кеше Инвестициялар және даму вице-минстрі Альберт Рау заңсыз алтын өндіру мәселесін көтеріп, өз бетінше алтын іздеушілерге тосқауыл қою қажет деп айтып қалды. Яғни, заңды айналып өтіп жүрген алтын кезушілердің жолы кесілмек. Шынын айтқанда, бұл жаңалықты естіген кезде не күлерімізді, не жыларымызды білмегендейміз. Өйткені, алтын кенінің кәсіпорындары шоғырланған Степногор жақта заңсыз алтын өндіру бір кездері ақша табудың негізгі көзі болды. Халық тек осымен ғана күн көрді. Тіпті көзі мен жолын тапқандар алтынды тонналап тұрып, шетелге сатты. Қазір де аталған кәсіппен айналысып жүргендер аз емес. Шенеуніктер болса, осыны жаңа ғана біліп отырғандай. Ал соның барлығын ертерек қолға алғанда, еліміздің алтын-валюта қорын айтарлықтай толтырып алуға болатын еді.

Мәжілісте кеше Инвестициялар және даму вице-минстрі Альберт Рау заңсыз алтын өндіру мәселесін көтеріп, өз бетінше алтын іздеушілерге тосқауыл қою қажет деп айтып қалды. Яғни, заңды айналып өтіп жүрген алтын кезушілердің жолы кесілмек. Шынын айтқанда, бұл жаңалықты естіген кезде не күлерімізді, не жыларымызды білмегендейміз. Өйткені, алтын кенінің кәсіпорындары шоғырланған Степногор жақта заңсыз алтын өндіру бір кездері ақша табудың негізгі көзі болды. Халық тек осымен ғана күн көрді. Тіпті көзі мен жолын тапқандар алтынды тонналап тұрып, шетелге сатты. Қазір де аталған кәсіппен айналысып жүргендер аз емес. Шенеуніктер болса, осыны жаңа ғана біліп отырғандай. Ал соның барлығын ертерек қолға алғанда, еліміздің алтын-валюта қорын айтарлықтай толтырып алуға болатын еді.

Рау мырзаның сөзіне сенсек, бүгінде Қазақстанда бағалы металлдардың заңсыз айналымы үшін қылмыстық, я болмаса, әкімшілік жауапкершілік қарастырылмаған. Демек, сонау 90-жылдардан бері заңсыз кәсіппен айналысып, алтынды шетелдік делдалдарға сатқанымыз туралы жаза берсек, тіпті атымызды жасырмай-ақ қойсақ та болатын шығар. Бұл шындығында басымыздан өткен. Сондықтан да жазып отырмыз.

Шынын айтсақ, сол кезде біз секілділерді тәртіп сақшылары аңдыса да, алтынды «жуған» кезде ешбір бөгет жасаған емес. Бұл тұтас бір ауылдың негізгі кәсібі, күнкөрісі болды десек, қателеспеспіз. Әлі есімде, халық таң атпай тұрып, өзен-суға, тіпті жаңбырдан кейін қалған шағын көлшіктерге қарай ағылатын. Жол-жөнекей карьерден құм алып, соны күні бойы «жуып-шайып» жатты. Біреулер құмды қапқа салып, тәшкемен тасыса, енді біреулер арбамен тонналап апарып жүрді. Ал ол құмның бәрі – алтын өндіру фабрикасының қалдықтары. Кеңестік Одақ кезінде шикізат өндіру технологиясы жетік болмағандықтан, ұсақ алтындар қалдықпен бірге карьерге кетіп қалатын. Соны біліп алған халық карьерге лап беретін-ді. Түске қарай көлдің жағасында ине шаншар жер болмайтын. Түскі ас та, кешкі ас та сол жерде. Бір сәтке кетіп қалсаң, орныңды алып қояды. Осылайша, Кварцитка кентінің халқы күнін көрді, байыйтындар осыдан байыды. Әйтеуір ешкім де бұған қой деген жоқ.

Материалдың толық нұсқасын "Алаш айнасынан" оқи аласыздар.