Атам соғыс жайлы айтқанды ұнатпайтын

Әкем Павел Трофимович Солодовников туралы айтып бергім келеді – ол Ұлы Отан соғысының ардагері. Менің атам 1916 жылы 12 шілдеде Шығыс Қазақстанда дүниеге келген. Ол кезде бұл күнді "Петр мен Павел күні" дейтін, сондықтан оған елші Павелдің аты берілген. Оның өмір жолы – ел мен халықтың тарихы, ал атам – сол тарихтың бір бөлшегі.

Бұл әңгімеде оның ерліктері жайлы көп айтылмайды, себебі ол соғыс жайлы көп айтқанды ұнатпайтын. Мен жиі сұрайтынмын: "Неге сіз фашистермен қалай соғысқаныңызды, ерліктеріңізді айтпайсыз? Басқа ардагерлер айтып жүреді ғой". Сонда атам: "Соғыста ерлік аз, керісінше, тер, лай, қан, ауыртпалық, достарың мен сарбаздарыңды жоғалтқандағы жан күйзелісі көп болды", дейтін. Өмірінің соңына қарай ол маған мойындады: "Соғысты еске алуға қорқамын", деп. Соғыстан кейін 10 жыл бойы оған түсінде шабуылға шыққан взводы, жанында қаза тапқан адамдар, жарылыстан кейін біреудің жұлынып қалған қолын қағып алғаны көрініп жүріпті.

1937 жылы КСРО НКВД автожол техникумын бітірген соң, Павел Солодовников үйленіп, Горноалтайскіге (Ойрот Тура) жол қозғалысы инспекторы болып жұмысқа барған. 1938 жылдың қыркүйегінде Қызыл Армия қатарына шақырылып, Хасан көлі маңындағы Қиыр Шығысқа жіберілген. Сол кезде Жапониямен шекарадағы қақтығыстар аяқталған, бірақ Кеңес Одағы кез келген жаңа соғысқа дайын болу үшін ол жақта әскерді көбейткен. Осылайша атам жол полициясынан қызыләскер жүргізушіге айналды. Дәл осы кезең – оның армиядағы қызметінің ең жақсы естеліктері болатын. Ол Қиыр Шығысты, сондағы жолдастарын ерекше жылы естеліктермен еске алатын. Атамның айтуынша, өмір бойы ондай адал, адамгершілігі жоғары жандарды кездестірмеген.

1940 жылы Қорғаныс Халық Комиссарының бұйрығымен орта және жоғары білімі бар қызыләскерлерді қайтару туралы шешім қабылданып, атама кіші техник-лейтенант атағы беріліп, Шығыс Қазақстанға отбасына оралып, Семейде коммуналдық шаруашылықта жұмыс істей бастады. 1942 жылдың қарашасында соғыс Сталинградқа жеткенде, Павел Трофимович қайтадан әскери форма киді. Армияда білікті кіші командирлер жетіспегендіктен, техникум бітірген білімді азамат ретінде оны Ташкенттегі миномет училищесіне жіберді. Бірақ кейін Алматыдағы жаяу әскер училищесіне ауыстырылды. Армияға пехота командирлері ауадай қажет еді. Атам Алматыда болған бір күлкілі жағдайды жиі еске алатын. Бірде ол және бір топ курсант біреудің бағына түсіп, алма ұрлаған. Олардың бірі - атам - сол кезде офицер шені бар, кейбірі майданды көрген жігіттер болатын. Кенет алдарынан бір кісі шыға келеді. Бұл адам – Қазақ КСР Компартиясы Орталық Комитетінің бірінші хатшысы Николай Скворцов еді! Бәрі "Бітті – трибунал, кем дегенде штрафбат" деп ойлады. Бірақ Скворцов күлімсіреп: "Неге қоршаудан секіріп жүрсіңдер, қонаққа келсеңдер, өзім-ақ қонақ қылар едім", – дейді.

Фронтқа Павел Солодовников Алматыдан 1943 жылдың қарашасында аттанды. Онымен қоштасуға әйелі мен екі қызы келген еді, солардың бірі – менің анам. Атам 1944 жылдың наурызынан бастап үшінші Беларусь майданы құрамында соғысып, Минскіні азат етуге және Шығыс Пруссия операциясына қатысқан. 1944 жылдың күзі – Литвада өте ауыр шайқастар болған кезең. Атам командир болған автоматшылар взводы Вылковышки (қазіргі Вилковискис) ауылын шабуылдаған. Рота командирі оққа ұшқан соң, рота басқаруды атам өз қолына алған. Бұл шайқаста оның қасында мина жарылып, мойнынан жараланады. Оған ота жасаған дәрігер Гончарова кейінірек: "Тағы жарты сантиметр болғанда және қаралы қағаз жазатын едік" деген екен.

Емделгеннен кейін ол Кенигсбергті (қазіргі Калининград) қалпына келтіру жұмыстарына жіберілді және сол жерде Жеңісті қарсы алды. Соғыстан кейін 1954 жылға дейін армияда қызмет етіп, кейін Литва мен Румынияда да болды. 17 жыл өткен соң ол қайтадан жол полициясына жұмысқа орналасқан. Беларусь майданындағы шайқастар үшін оған "Жауынгерлік еңбегі үшін" және "Ерлігі үшін" медальдары берілді. Вылковышкидегі ерлігі үшін ұсынылған Қызыл Жұлдыз ордені оған тек 1960 жылы – 15 жылдан кейін тапсырылды.

Павел Солодовников 2010 жылы 22 сәуірде 94 жасында өмірден озды.