+7 (777) 001 44 99
Кәсіпкер Қазақстанда қалай табысты болып, шетелдік нарыққа шыға алады?
Ірі мұнай-газ саласына қамтушы болудың жолы қандай?
RU
KZ
Сыртқы нарыққа шығу - кәсіпкер үшін маңызды әрі қорқынышты қадам.
Компанияңызды экспортқа қалай дайындауға болады, қандай сертификаттар қажет және қамтушы нені ескеруі керек? "Бизнес-мектеп: Ірі мұнай-газ саласына қамтушы болудың жолы қандай?" бірлескен жобасы аясында сіз қазақстандық кәсіпкерлердің нені білуі керек екенін біле аласыз.
Сыртқы нарыққа шықпас бұрын, сарапшылар кәсіпкерлерге өз тауарлары мен қызметтерін ішкі нарықта өткізуді реттеуге кеңес береді, ал ең бастысы – ірі компаниялардың болашақ жобаларын оларды әзірлеу кезеңінде-ақ зерттей білуді үйрену.
Қазақстандық қамтушылар мұны қалай жасауы керек?
1. Ресми жаңалықтарды бақылаңыз және салалық басылымдарды оқыңыз.
“
Жобаға дайындық – бұл ұзақ процесс, әрқашан алдын ала жұмыс жүргізіледі, ірі жобаларға қатысты Үкімет деңгейінде талқылау жүреді. Жаңалықтарды бақылаудың, ақпаратты талдай білудің және сыни тұрғыдан бағалаудың маңызы зор. Операторлар әдетте компанияның ішкі саясатын ұстанады, сондықтан алдағы жобалар туралы ақпарат алдын ала жария етілмейді. Мысалы, ТШО нарықты ынтымақтастықтың барлық ықтимал мүмкіндіктері туралы хабардар ету үшін сыртқы веб-сайтта жыл сайынғы келісімшарттар мен сатып алу жоспарын жариялайды. Бұдан басқа, Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің интернет-ресурсында http://spon.energo.gov.kz сілтемесі бойынша біз тауарларды, жұмыстар мен қызметтерді сатып алудың жылдық, орта мерзімді бағдарламасын орналастырамыз, – дейді "Теңізшевройл" компаниясының сыртқы және ішкі мүдделі тараптармен өзара іс-қимыл жөніндегі қазақстандық қамтуды дамыту тобының жетекшісі Олжас Лукманов.
Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің интернет-ресурсында http://spon.energo.gov.kz
Ағымдағы және болашақ мүмкіндіктер туралы ақпарат алу үшін, мысалы, "Теңізшевройл" компаниясының, жеткізушілер Supplier Expression of Interest - SEOI порталында тіркеле алады.
Дәл осы жерде ТШО өзінің әлеуетті бизнес-серіктестерін табады. Мұнда жеткізушінің аккаунты тіркелген күннен бастап 1 жыл бойы жарамды. Егер қандай да бір өзгерістер болса, қамтушы аккаунттың жарамдылық мерзімі аяқталуына 30 күн қалғанда аккаунттың деректерін жаңарту қажет екендігі туралы жүйелік хабарлама алады. Нысанды толтыру кезінде жеткізуші SEOI "Веб-нысандағы" қолжетімді "ТШО тауарлары мен қызметтерінің номенклатурасы" тізімінен тауарлар мен қызметтерді таңдауы тиіс.
SUPPLIER EXPRESSION OF INTEREST (SEOI)
Қызметтердің/тауарлардың дұрыс және өзекті кодтарын көрсету маңызды, өйткені дерекқормен жұмыс істеу кезінде қамтушыларды іздеу кодтар бойынша жүзеге асырылады. Егер ТШО өнім беруші таңдаған тауарларға және/немесе қызметтерге қызығушылық танытса, ТШО өкілдері оған SEOI "Веб-нысанда" көрсетілген байланыстар бойынша хабарласады.
Сондықтан қазіргі байланыс деректері көрсетілгеніне көз жеткізу керек. Алайда, "Веб-нысанды" тіркеу қамтушының алдын ала біліктіліктен өткенін немесе тендерге шақырылғанын білдірмейді.
2. Әлеуетті тапсырыс берушінің қажеттіліктері туралы көбірек білу үшін сізді қызықтыратын компаниялардың салалық іс-шараларына, форумдарына және дөңгелек үстелдеріне қатысыңыз.
“
Мысалы, ТШО компанияның тиісті өнімдер мен қызметтерге болашақ стратегиялық қажеттіліктерін жүзеге асыру үшін бизнестің түрлі секторларында әріптестік мүмкіндіктерін іздеу мақсатында жергілікті бизнес-қоғамдастық өкілдерінің қатысуымен форумдар мен семинарлар өткізеді. Бұдан басқа, ТШО нарықты өз жобалары, қажеттіліктері туралы хабардар ету үшін, сондай-ақ мұнай-газ саласында қызмет көрсететін жаңа өнімдер мен жаңа компаниялардың пайда болуы туралы хабардар болу үшін барлық салалық іс-шараларға үнемі қатысады, – деп атап өтті Олжас Лукманов.
3. Өз абырой-беделіңізді арттыруға жұмыс жасаңыз. Өйткені, ірі компаниялар көбінесе басқа тапсырыс берушілер берген ұсыныстарға назар аударады.
“
Егер біз саладағы әріптестеріміздің қамтушының жұмысын жоғары бағалайтынын көрсек, онда біз үшін бұл жеткізушінің біздің компаниямен ұзақ мерзімді перспективада қажетті сапа деңгейіне төтеп бере алатынын көрсетеді. Қазақстандық компаниялар өз имиджін көтеру жолында жұмыс істеуі керек деп санаймыз. Бұл басқа қамтушылардың қасында ерекшелеп тұрары анық. Іскерлік бедел – бұл материалдық емес актив, оны әрдайым есте ұстаған жөн, – деп кеңес береді Олжас Лукманов.
Сіздің нарық өзіңіз үшін тарыла бастағаны – оның аясын кеңейтетін уақыт жетті деген сөз. Егер сіз шетелдік нарыққа шығам деп шешсеңіз, онда үлкен нарықтың сұранысына сай өзгеруге дайын болыңыз.
Сабақ подкаст түрінде қолжетімді
Кәсіпкер Қазақстанда қалай табысты болып, шетелдік нарыққа шыға алады?
- Алдыңыздан шығуы ықтимал барлық тәуекелдер мен қиындықтарды сараптаңыз;01
- Сіздің бизнесіңіздің экспорттық әлеуетін сараптаңыз (тауардың немесе қызметтің үздіксіз жеткізілуін қамтамасыз ете аласыз ба, сіздегі шикізат пен ресурстар жеткілікті ме);02
- Сіздің тауарыңыз шетелдік нарықтың талаптарына сәйкес келетіндігін тексеріңіз (мысалы, қаптау, тауарды таңбалау және басқалары қандай болуы керек);03
- Валюта бағамының айырмашылығын ескере отырып, барлық болжамды шығындарды есептеңіз;04
- Ең қолайлысын таңдау үшін мақсатты шетелдік нарықтарды егжей-тегжейлі зерттеу;05
- Шетелге жеткізу үшін қажетті рұқсат құжаттарын, сондай-ақ сапа және сәйкестік сертификаттарын (белгілі бір елге экспорттау үшін талап етілетін гигиеналық, экологиялық куәліктер) ресімдеу;06
- Тауарды немесе қызметті әкелгіңіз келетін елде бизнес жүргізу ережелерін зерделеу және түсіну, мәдени және гендерлік ерекшеліктерді ескеру;07
- Шетелдік marketplace-ті зерттеу (мүмкін сізге осы ресурста жұмыс істеу қажет болатын шығар);08
- Тауарыңызды/қызметіңізді өткізетін жаңа елге тасымалдаудың ерекшеліктері туралы біліңіз;09
- Өз тауарыңыздың/қызметіңіздің таныстырылымын дайындау;10
- Егер сізде тілге байланысты кедергілер болса, жақсы аудармашы табыңыз;11
- Мемлекеттік қолдауды пайдаланыңыз.12
Соңғы тармаққа толығырақ тоқталып, шетелдік нарықтарға шығатын қазақстандық қамтушылар қандай мемлекеттік қолдау шараларына сүйене алатынын талдап көрейік?
Қазақстанда ісін жаңа бастаған экспорттаушыларға мемлекеттік қолдаудың көптеген қаржылық және қаржылық емес шаралары ұсынылады. Оларды екі оператор ұсынады: QazTrade АҚ сауда саясатын дамыту орталығы және KazakhExport экспорттық сақтандыру компаниясы.
“
Егер QazTrade шаралары туралы айтатын болсақ, онда біз сұраныс бойынша нысаналы нарықтарды зерделеуді, экспорттық қызметтің негіздерін оқытуды, акселерациялық бағдарламаларды, экспорттаушылардың шетелдік көрмелер мен сауда миссияларына қатысуын ұйымдастыруды, маркетплейстерге шығаруды және шетелде экспорт пен жарнама кезінде жұмсалған шығындардың 80 пайызына дейін өтеу, т.б. бизнеске арналған көптеген қызметтерді ұсынамыз, – дейді Qaztrade АҚ Халықаралық нарықтардың талдау департаментінің директоры Өжет Шегірбаев.
QazTrade АҚ сауда саясатын дамыту орталығы және KazakhExport экспорттық сақтандыру компаниясы
Мысалы, Экспорттық акселераттау бағдарламасы компанияны экспортқа шығу бойынша толық сүйемелдеуді қамтиды.
Бұған оқыту және компанияны сыртқы нарықтарға шығарудың қадамдық жоспары кіреді. Осылайша, акселераторға қатысушы компанияларға мыналар көмектеседі:
Өнімдер сұранысқа ие болатын мақсатты нарықтарды анықтаңыз;
Тауарлар мен қызметтерді әлеуетті сатып алушыларды табу;
Тауарды импорттаушы елдің стандарттарын алуға дайындау;
Келісімшарт мәтінін жасаңыз;
Мақсатты нарықтарға шығудың жол картасын пысықтау;
Тікелей B2B келіссөздерін ұйымдастырыңыз;
Оңтайлы логистикалық маршрутты анықтаңыз.
Экспортқа шығатын елді қалай таңдау керек?
Экспорттау үшін елді таңдау, ең алдымен, өнімнің дайын болуына байланысты.
“
Мынадай жағдайлар болады: жас жігіттер келіп, Еуропаға тауар экспорттағысы келетінін айтады, бірақ әзірге өнімі де, өндірісі де жоқ. Немесе мынадай жағдайлар болады: тауарлары мен құжаттары бар, бірақ, өкінішке орай, қаптамасы мен орауы белгілі бір нарыққа сәйкес келмейді. Осындай жағдайларды болдырмау мақсатында QazTrade өзінің "экспорттық акселераторын" іске қосты, оның шеңберінде кәсіпорын өзінің қуаты мен тауарларының толық диагностикасын ғана емес, сонымен қатар өзінің күшті және әлсіз жақтарын көрсете отырып және оны түзетіп немесе күшейтіп, сыртқы нарықтарда бәсекеге қабілетті бола алатын дербес жол картасын алады, – дейді Өжет Шегірбаев.
Акселераттау бағдарламасының арқасында 2023 жылы қазақстандық тауарлар үшін шетелдік нарықтардың тізбесі айтарлықтай кеңейеді. Қазақстандық тауар өндірушілерге Ресей, Қытай, Өзбекстан, Әзірбайжаннан басқа Түркия, Сауд Арабиясы, БАӘ және Вьетнам нарықтары ұсынылатын болады.
Елді таңдағанда не нәрсеге назар аудару керек?
- 1Ортақ шекараның болуы;
- 2Шекарадан қашықтық (сіздің тарапыңыздан қосымша тасымалдаудың қажеттігін түсіну үшін);
- 3Экспортқа таңдаған ел Кеден одағына кіре ме;
- 4Тауарды қандай көлік түрімен жеткізуге болады (шығындарды анықтау үшін);
- 5Бұл елде сіздің тауар/қызмет түріңіз бойынша бәсекелестік қандай;
- 6Бұл елде сіздің тауарларыңызға/ қызметтеріңізге сұраныс бар ма.
Қазақстандық кәсіпкерлер үшін экспорт перспективасы
Сарапшылар нарықты талдап, жаһандық азық-түлік пен шикізат тапшылығы, сондай-ақ негізгі тауарлар өндірісінің төмен деңгейі алдағы екі жылда сақталады деген қорытындыға келді. Осыған байланысты әлемдік сұранысты пайдаланып, кейбір тауарлардың экспортын ұлғайту қажет. Олар төмендегі кестеде көрсетілген.
Әлемдік дағдарыс, инфляция және тапшылық:
1
Жердің халқы 8 миллиард адамға жетті;
2
Климаттың өзгеруі 2022 жылдың жазында Еуропа континентінде, Қытай мен АҚШ-та қуаңшылық тудырды. Пәкістан қатты су тасқыны салдарынан егіс алқаптарының едәуір аумағын жоғалтты, азық-түлік тапшылығын сезінуде. Бразилия мен Қазақстанды өрт шарпыды.
3
Украинадағы қақтығысқа байланысты Украина мен Ресейден азық-түлік экспорты күрт төмендеді;
4
Барлық негізгі тауарлардың әлемдік бағасы айтарлықтай өсті.
Қазақстан әлі де негізінен шикізат тауарларын экспорттайды
Өңделген тауарлардың экспортын кеңейту бойынша қабылданған шараларға қарамастан, Қазақстан әлі де негізінен шикізат тауарларын экспорттайды.
Қазақстанды негізгі бенефициарлардың біріне айналдырды
Базалық тауарлардың әлемдік бағасының күрт өсуі Қазақстанды негізгі бенефициарлардың біріне айналдырды.
Әлемдік сұраныстың артуын пайдалану қажет
Өндіріс пен экспорт көлемін ұлғайта отырып, азық-түлікке, энергоресурстар мен шикізатқа әлемдік сұраныстың артуын пайдалану қажет.
Азық-түлік пен шикізаттың жаһандық тапшылығы
Азық-түлік пен шикізаттың жаһандық тапшылығы, сондай-ақ негізгі тауарларды шығарудың төмен деңгейі 2023 және 2024 жылдары сақталады деп болжануда.
Экспортты ұлғайту үшін барынша әлеуеті бар өңделген тауарлардың тізбесі:
Алюминий оксиді
526 миллион доллар
Легирленбеген алюминий
612 миллион доллар
Темірден немесе болаттан жасалған жалпақ жалдау
240 миллион доллар
Феррохром
612 миллион доллар
Сұйық диэлектрлік трансформаторлар
80 миллион доллар
Қорғасын аккумуляторлар
56 миллион доллар
Жеңіл автокөліктер
65 миллион доллар
Тыңайтқыштар
65 миллион доллар
Полипропилен
28,5 миллион доллар
Өсімдік майы
46 миллион доллар
Кондитерлік өнімдер
40 миллион доллар
Бидай ұны
502 миллион доллар
Макарон өнімдері
62 миллион доллар
Су, оның ішінде минералды және газдалған су
25,5 миллион доллар
Бағдарламаларға қалай қатысуға және мемлекеттік қолдау алуға болады?
QazTrade АҚ сауда саясатын дамыту орталығының бағдарламаларына кез келген тауар өндіруші немесе қызмет көрсетуші қатыса алады. Бұл ретте меншікті өндірістік базаның және өндірілетін өнімге тауардың шығу тегі туралы сертификаттың ("СТ-KZ" нысанындағы тауардың шығу тегі туралы сертификаттың) болуы міндетті. Мүше болу үшін export.gov.kz сайтына тіркеліп, өтініш беру керек.
Сыртқы нарыққа шығу жеткілікті дайындықты, нарық туралы да, өнімінің әлеуеті туралы да тиісті білім алуды талап етеді.
Осыған байланысты, сараптамалық материалдар ұсына отырып, QazTrade тұрақты негізде сыртқы нарықтарға шығу бойынша материалдар мен қадамдық нұсқаулықтар дайындайды. Олар қолжетімді, @exportgovkz телеграм-арнасында да, export.gov.kz бірыңғай экспорттық порталының дайын зерттеулер бөлімінде танысуға болады. Сондай-ақ, бизнесмендердің экспорттаушыларға арналған @exportgov арнайы телеграм-чатына жазуға және Қазақстанның жұмыс істеп тұрған қамтушыларынан кеңес алуға мүмкіндігі бар.
Портал для казахстанских экспортеров QazTrade
Telegram-канал QazTrade
Телеграм-чат для экспортеров
Бірлескен арнайы жоба
Бизнес-мектеп
"Ірі мұнай-газ саласына қамтушы болудың жолы қандай?"
