Мұғалімнің махаббаты

Ол кезде біз бала едік. Түсінуге болатын нәрселерді түсінуге тырыспадық па, әлде өмірдің өзі солай болды ма екен, әйтеуір көп жағдайды сол қалпында қабылдай салатынбыз. Ол уақытта мұғалімнің оқушыға ғашық болуы тосын оқиға саналушы еді ғой. Дүйім ауылды селт еткізген ескі әңгімені бүгін «Алаш айнасының» порталына жолдап отырмын.

Оныншы сыныпта оқитын шағымыз. Ұлардай шулап, класта 8 жыл бойы жамырасып келген 39 оқушының жан-жаққа тарап, тентек ұлдардың ауылдағы сол күнгі жаңадан ашылған «беделді» оқу орны – ПТУ-ға кеткен кезі болатын. Оныншы класта қалған – 5 ұл, 15 қызбыз. Арамызда ертерек есейіп қалған қыздар да бар. Олар бізге күле қараушы еді. Соның өзі арман екен ғой, қазір ойлап қарасақ...

Әлі есімде. Мамыражай көктем уағы. Біздің мектеп терезелерінің бәрі тау жаққа қарайтын. Көк ала таулар күлімдеп қол бұлғап, әдемі көкжиек еріксіз елес әлеміне тартып әкететін. Қиялымыз ақ шаңқан бұлтпен араласып, сабақ өз жайына, мұғалім өз жайына қалатын. Сапар ағай бізге қазақ тілінен сабақ берді. Ол кісінің сабағында ешкім артық-ауыс сөз айтып, бөгде мінез көрсетуге қорқатын. Сапар ағай отбасы жоқ адам еді. Бар дәулеті – оқушылары, кабинеті және үйіндегі темекі исі әбден сіңіп кеткен кітаптары болатын. Адам деген қызық қой. Сапар ағайдың ақылға сыймайтын, үлкен түгіл кішіге ерсі әртүрлі қылықтары болды. Мысалы, ол кісі кабинетінің еденін жуған балаға «бес» қоя салатын да, келесі күні қатты ашуланғанда журнал бетін тесілгенше үйкелеп, қойған бағасын өшіріп тастайтын. Сабақта да көбінесе диуана мінез көрсететін шақтары аз емес-ті.

...Сұлтанмахмұт өлеңдерін өтіп жатыр едік. Неге екені белгісіз, басқа өлең құрып қалғандай, Сапар ағай махаббат тақырыбындағы өлеңдерді кезек-кезек оқыта бастағаны. Қырсыққанда «Ақ сәуле» өлеңін ешкім де оқымай қойды. Кезек маған да келді. Мен де өлеңнен бас тарттым. Сапар ағай ашуланып «екі» қойып жіберді.

Бір күні ол Абай шығармаларының жинағын алып келді де: «Мен сендерге бал ашып беремін», - деді. Жерден жеті қоян тапқандай, ұл-қызымыз бірдей жарыса жүгіріп бардық. Мұғалімнің қолында – кітап. «Кез келген бір санды айтыңдар», - дейдің. Бірімізден соң біріміз айтамыз. Ол біз қандай санды атасақ, сондай нөмірлі бетті ашады да, тағы бір санды айтқызады. Енді сондайыншы жолда жазылған сөздерді оқып, бізге «бал ашады» да, өзі соған ырза болады. Баламысың деген-ау, сонда әлгіге кәдімгідей иланамыз. Желкілдеген аппақ арманның тылсым түкпірінен біреулер өзінің болашақтағы ханшасын, біреу ханзадасын тауып жатты ма екен... Бірақ сайып келгенде, былай шыға бере, бәрібір біздің Сапар мұғалімді сыртынан мазақтап күлетініміз жасырын емес-ті.

Қызықтың көкесі көктемгі емтихан жақындағанда болды. Мемлекеттік емтихан үшін «шығармаға дайындық» науқаны басталып та кетті. Сапар мұғалім бәрімізді тізіп алып, өз ойындағысын айта бастайды. Біз жазамыз. Тақырып та біреу, жиырма баланың шығармасының мәтіні де біреу. Алайда Сапар ағай қалайда өз ісіне риза. Наразылық білдірген бірлі-жарым оқушы «өзіміз дайындаламыз» деп, дайындық сағаттарына бармай қойды. Сөйте-сөйте, Сапар ағайдың алдында бар-жоғы екі-ақ оқушы қалды: Әлия мен Гүлім.

Күндердің күнінде класс ішінде «Сапар мұғалім Гүлімге хат жазыпты» деген қаңқу сөз бұрқ ете қалсын. Жүрегіміз тулап кетті. Енді ше? ОН бес жасар қызға елу жастағы мұғалім хат жазды деген не сұмдық? Бізге бұл ертегідегі құбыжықтан кем әсер етпеді. Бұған біз күлдік те, қорықтық та, сынадық та. Бірақ ештеңе түсінген жоқпыз. Бұл қалай түсінейін десең де, ешқандай ұғымға сыймайтын жайт еді.

Сапар ағай олай істейді дегенге сенбедік пе, әйтеуір ештеңе ұқпаған күйде үн-түнсіз бәріміз каникулға аттандық.

Материалдың толық нұсқасын "Алаш айнасынан" оқи аласыздар.