"Алматы декларациясы": Кеше және бүгін

1978 жылы Дүниежүзiлiк Ден­саулық сақтау ұйымы (ДДҰ) және ЮНИСЕФ-тiң қолдауымен Ал­маты қаласында алғашқы дәрiгерлiк көмектi жетiлдiруге арналған халықаралық конферен­ция өткен едi. Мұнда бүкiл дүние­жүзi бойынша жалпы қарапайым халыққа дәрiгерлiк көмек жүйесiн жетiлдiру, дамыту, орын алған кемшiлiктердi түзету мәселелерi қозғалған едi. Соның нәтижесiнде атақты "Алматы Декларациясы" дүниеге келдi. Бұл құжат "ХХ ғасырдағы денсаулық сақтаудың ұлы хартиясы" деген атпен тарихқа енді.

Дек­ларацияның басты мәні - адамзат тарихында тұңғыш рет адамның денсаулыққа құқығы барлық мемлекеттермен шартсыз мойындалды­ және денсаулық адамзаттың басты­ құндылығы ретінде танылды. Дүние­жү­зілік денсаулық сақтаудың Алма­ты декларациясын қабылдаудың нәти­же­сінде адамзат денсаулық сақтау сала­сында бұрынғы бүкіл тарихына қарағанда зор жетістіктерге қол жет­кізді. Декларацияның идеялары мен ұстанымдары көптеген елде іске асырылды.

Бұл мақаламызда біз Алматы қаласында өткен сол атақты форумның кешегісі мен бүгініне көз жүгіртуге талпынып баққан едік. 

Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасы. Алғашында Ташкентте өткізіледі деп жоспарланған бұл конференцияның Алматыда өтуінде академик Төрегелді Шармановтың еңбегі зор. Сол жылдары Қазақстанның денсаулық сақтау министрi қызметiн атқарған академик Т.Шарманов бүкіл Кеңес одағының, одан әрі ДДҰ-ның басшыларына бұл форумды біздің елде өткізудің негізгі мәнін түсіндіре білген. Сонымен қатар, комиссия мүшелеріне Алматының конференцияны өткiзуге мүмкіндігі зор екенін дәлелдеген.

Халықаралық Алматы Әуежайы. 1978 жылы халықаралық конференция аясында Алматы дүниежүзі медицина саласының алпауыттарын қабылдады. Алыс-жақын шет елден келген қонаққа Алматының бас әуе қақпасы қызмет көрсетті.

Біріккен Ұлттар ұйымының штаб-пәтері 1946 жылы БҰҰ-ның жанынан халықаралық Дүниежүзілік Денсаулық сақтау ұйымы (ДДҰ) құрылған еді. ДДҰ-ның сол кездегі президентi Н.Махлер Алматы декларациясына адамзат тарихында медицина саласының "Ұлы хартиясы" деген баға берген еді. Декларацияның маңыздылығы сол, балалардың өлімі азайып, орта жастың деңгейі ұлғайды, жалпы халықтың денсаулығы жақсарды.

Жедел жәрдем көлігі Қазіргі уақытта Қазақстанның медициналық әлеуеті әжептәуір дамып, жүйелі жұмыс¬тар жүргізілуде. Соның ішінде жедел жәрдем қызметі жеделдей түскенін аңғару қиын емес.

1978 жылы Алматыда өткен алғашқы медициналық-санитариялық көмекке арналған халықаралық конференцияның ресми логотипі.

Алғашында Ташкентте өткізіледі деп жоспарланған бұл конференцияның Алматыда өтуіне ықпал еткен академик Төрегелді Шармановтың мәртебелі қонақтарды күтіп алу сәті.

Академик Төрегелді Шарманов Д.Қонаевқа кiрiп, "Қазақстанның аты үшiн, Алматының даңқы үшiн осы конференцияны бiз өткiзейiк. Бұл - Қазақстанның абыройын көтередi, тарихта аты қалады" деген едi.

Алматы конференциясын өткізу үлкен еңбекті, дарындылықты, керемет ұйымдастырушылық қабілетті, жан-жақты білімдарлықты, зор көрегендікті тілейтін іс еді. Ал осы істің басында халқымыздың біртуар ұлы академик Төрегелді Шарманов жүрді.

1978 жылы өткен конференцияға еліміздің түкпір-түкпірінен, сон¬дай-ақ әлем елдерінен білікті маман¬дар¬ шақырылып, денсаулық сақтау сала¬сындағы еңбек жолын енді бастаған мамандарға сол білікті, білімді әрі осы салада қаншама жылдық тәжірибесі бар дәрігерлер өздерінің тәжірибесімен бөліскен еді.

Сол кезде Қазақстанның денсаулық сақтау министрi қызметiн атқарған академик Төрегелді Шарманов бүкіл Қазақстан мен Кеңес одағының, одан әрі ДДҰ-ның басшыларына бұл форумды біздің елде өткізудің зор мәнін түсіндірді.

Академиктің еңбегі жемісті болды.

Бүгінгі медицинаның техникасы мен технологиясы көш ілгері дамыды. Ақпарат алмасу, науқастарды тіркеуге алу, емдеу - барлығы да автоматтандырылған. Денсаулық сақтаудың бірыңғай ұлттық жүйесі деп аталатын дәл қазіргі таңдағы жетістігі де азаматтарға барынша тиімді қызмет көрсетуге көшті дей аламыз.

Алматы конференциясыны денсаулық сақтау iсiнiң өкiлдерiмен бірге мемлекет, үкiмет басшылары, депутаттар, губернаторлар қатысты. Олардың қатарында АҚШ сенаторы Эдуард Кеннеди де бар едi.

Халық мүддесiне бағытталған айтулы форум бес жыл сайын аталып өтеді.

Конференцияға әлемнің 140 елінен делегация қатысқан еді.

Фото авторы: Самат Кусайынов.