Шудың тұрмыс-тіршілігі

"Бірден түсінікті болуы үшін Шу қаласының аумағы Астанадағы бір ауданмен бірдей, яғни, мысалы, "Чугунканың" жер көлемімен бірдей", - дейді бізге Жамбыл облысындағы осы бір кішігірім қалаға келгенде кездескен бірінші адам. Сұхбаттасу кезінде оның елорда тұрғыны екенін білдік. Қазіргі уақытта Шу қаласында тұрақтаған екен.

Кешкі уақытта қала мен қала маңындағы ауылдарды қарап шыққаннан кейін біз, біріншіден, Шу қаласының айтарлықтай шағын емес екенін аңғардық. Екіншіден, алдыңғы екі әрпінен басқа (бұрынғы атауы - Чу) елордалық Чугункамен байланысы тым аз екенін ұқтық, ал, үшіншіден, солтүстіктен не орталық Қазақстаннан осы мекенге келген адам (ол жерлерде қыс мезгілінде қар қалың болады) әр қадам басқан сайын таңғалумен болады. Жамбыл облысынан Ренат Ташқынбаев пен Тұрар Қазанғаповтың репортажын ұсынамыз.

Шу қаласындағы орталық жаңажылдық шырша. Қар жоқ. Ауа райы жылы. Күн шаңқайып тұр. Құстар шырқайды. Көктем келгендей немесе әлі де күз сияқты.

Қаланың кей жерлерінен жасыл шөпті де байқауға болады

Әрленген шырша, жердегі көк шөп және қардың жоқтығы - басқа жерден келгендер үшін таңғаларлық жағдай.

"Бұрындары біз желтоқсанға дейін орамалсыз жүретінбіз, көктем мезгілі секілді. Қазір ауа райы әртүрлі. Мысалы, өткен жылы Жаңа жылда қар болды, биыл жоқ", - дейді Шу қаласының тұрғыны.

"Қаңтар айында - аяқ киім шаң-шаң", - дейді тағы бір тұрғын. Осы жерде бізде төмен қарап, келістік. Барлық жерді шаң басып жатыр.

Тағы бір тұрғын бізді орталықтағы шыршаға назарымызды аударды.

"Басты шыршаны стадионға қойып, жаппай коньки тебуді ұйымдастыруға болады ғой. Орталық алаңды неліктен жаба береді? Бұл деген ыңғайсыз ғой", - дейді ер адам.

Жергілікті тұрғындар  сөйлескенге ашық екен. Өздері де жақындап әңгімесін бастайды.

Әйгерім мен Гүлзинат балаларын өздері асырап жүр екен. Оларға ортақ басқа да дүниелер бар. Екеуі де бір мекемеде жұмыс істеген (біреуі әлі де сонда жұмыс істейді, қазіргі уақытта денсаулығына байланысты демалысқа шығыпты, алдағы уақытта жұмыстан шығатынын айтады), біріншіден онда жалақы аз, екіншіден олар оны көрмейді.

"21 мың аламын. Осы айда оның 11 мың теңгесін жұмыс берушіге қайтаруым керек, себебі мен жоспарды орындамадым. Қорытындысында, мен қаңтар айында он мың теңге аламын. Біздікілер әлі де сонда жұмыс істеп жатыр. Егер қаламасаң: "жұмыстан шық" дейді. 21 мың теңгеге қалай күн көруге болады, менің екі балам бар?!", - деп түсінбейді әйел адам. Олар қоғамдық көлік жүйесінде қызмет еткен.

Осында шыршаның тұсында, тағы бір қала тұрғыны өз ойын бөлісті.

"Мұндағы өмір жалпы жақсы, тек жұмыс жоқ", - дейді әйел адам.

"Бізде зауытта істейтіндердің бір бөлігін қысқартты. Олардың көбісі такси жүргізушісі болып жүр, оның ішінде мен де бармын", - деді таяуда ғана бір мекемеде слесарь болып қызмет еткен ер адам жергілікті базарда тұрып.

Базар көлікпен қаланғандай.

Үйге такси шақыратын болсаңыз - 400 теңге (қала ішінде) және көрші жатқан Төле би ауылына бару үшін - 700 теңге. Жолда тұрып ұстасаңыз, 100 теңге (қала ішінде), ал Төле биге бару үшін 150 теңге. Автобустар да бар, онда жол ақысы - 60 теңге.

Сонымен қатар, Шуда велосипед теуіп жүрген адамдарды жиі көруге болады

Әр түрлі жастағы адамдар оны белсенді түрде қолданатын секілді.

Тұрғындарының айтуынша, олардың қаласы мейрамханалары мен қонақүйлерінің көптігімен танылған. Екіншісімен бізде еріксіз келістік. Кішкентай қалаға осыншама қонақүйдің болуы таңғаларлық.

Шу қаласының орталығы Қазақстанның басқа да кіші қаларынан айырмашылығы көп емес.

Біздің еліміздегі барлық елді мекендердегідей Шу қаласында да кеңестік мұралар қалған.

"Қазір бұл кинотеатр істемейді. Бірақ оның иесі бар", - дейді жергілікті Виктор есімді тұрғын.

Ер адам кинотеатрдың артында орналасқан жеке аймақта кұркетауық асырайды екен.

"Барлығы істеп тұрса, кино көрсетіп немесе аквапаркте балалар жүрсе балалар мен жастар біраз қуанатын еді", - дейді ер адам.

"Менің ұлтым - неміс. Шуда тудым, шулықпын. Кім болып істемедім десеңізші. Қазір міне, шопанмын. Барлығы ұнайды", - дейді Виктор.

"Сондай-ақ, мен тауыстарға да қараймын, - дейді ол. - Олар қожайынның үйінде".

"Қараңыздаршы қандай сұлулық. Бұлар өздігінен осылай жаратылды ма? Құдайдың ісі. Анау жерде еркегі жүр, мынау ұрғашысы. Қалай жүргенін қараңыз, қыздың алдында өзін көрсетіп қалуы керек", - дейді Виктор.

Виктордың өзі үйленген. Балалары бар. Ұлдары Қырғызстанда оқиды екен.

Ер адам өміріне ренжулі емес. "Айлық па? Әрине жетеді. Бірақ, адамға әрдайым бірдеме жетіспей тұрғандай сезіледі. Менің өмірім ертегідей, себебі мен жануарлармен жұмыс істеймін", - дейді ол.

Виктор қарайтын құстардың иесінің үйі.

Түс мезгілінде Шуда күн шаңқайып, жылы бола түседі. Сол себепті де әрленген жасыл шыршалардың түсі таңғаларлық.

Кейбір тұрғындар шыршаға қардың орнына мақтаны қыстырып қояды екен.

Бірақ жаңажылдық көңіл-күй барлығында да кереметтей емес. Гүлбар Маринусова базарда самса сатады. Бір данасы - 100 теңге. Өзі көрші Төле би ауылында тұрады.

"Зейнеткерлікке әлі жасы жетпеген. Жағдай қиын. Жалғыз өзім тұрамын, немеремді тәрбиелеп отырмынн. Осы жерде күніне 1500 теңге табамын", - деп көз жазын әрең ұстаған әйел Төле биге барып қайту үшін 500 теңге жұмсайтынын айтады.

"Мұнда тек теміржол мен базарда ғана жұмыс бар, - дейді осы өңірді бес саусағындай білетін ер адам. - Қаланың өзі жаман емес, бізде мейрамханалар саны Астанадан да көп шығар".

Біздің сұхбаттасушымыз журналистерді көре салып, осы қала туралы барша жұрттың басқаша ойда екенін айтып, сынға алды.

"Біреу кезінде "Чуйская долина" деп айтты, содан кетті. Бірақ қаланың өзінде ондай ештеңе де жоқ. Осында тұратын біраз адам марихуана немесе анаша дегеннің не екенін көрмеген де. Бұл іспен тек кішігірім адамдар тобы айналысады, өзіңіз де түсінесіз ғой", - дейді ер адам.

"Міне, осы жерден Шу жазығы басталады. Бірақ сіздер маусым емес кезде келдіңіздер, есірткімен айналысушылар барлығын жинап алды. Егер тамыз және қыркүйекте келген болсаңыздар, жақсы бір репортаж жасар едіңіздер. Бірақ ол үшін ары қарай тағы да жүру керек", - дейді сұхбаттасушы.

"Кейбір жерлерде анашаның шөбі қалыңдап кетеді, ағаштың бұтағы секілді", - дейді ер адам алдымыздағы тұрған көрініске нұсқап.

"Есірткі өндірушілер әр түрлі қитұрқыларға барады. Қарбыз бен пияздың ішіне салады. Бір кездері әйел адам екі банкі сүттің ішіне салып тасыған кездері де болған. Құқық қорғау органдары қызметкерлері әйелді тоқтатып, есірткі тапқан", - дейді ол.

Менің айтпағым Шу қаласының тұрғындарының Шу жазығында өндірілетін есірткі тауарына еш қатыcы жоқ, өміріне де келіп-кетері жоқ.

"Бір әйел өінің ойымен бөлісті: "Мен өзімді Шуда ғана өмір сүріп жатқандай сезінемін. Астанада тұрдым, жұмыс тауып, сонда қалдым. Бір күні барлығын тастап өзімнің туған қалама қайтып келдім. Елордада өмір сүруге уақыт жоқ, онда тек жұмыс, ал мұнда мен жұмыс істеп те басқа да бір істерді де тындырып, өзімнің жақсы көрген ісіммен айналысып, әр атқан таңнан рақаттана білемін", - дейді қыз бала. Мәтін Ренат Ташқынбаев, сурет Тұрар Қазанғапов.