Өміріміздің ажырамас бөлігіне айналған құрылғылар кейде жасырын қауіп төндіруі мүмкін. Daily Mail мәліметінше, ұлыбританиялық аудиологтардың зерттеулері қарапайым құлаққаптардың танымалдығы есту қабілетінің нашарлауына ғана емес, сонымен қатар ми қызметінің бұзылуына және Z ұрпағы арасында неврологиялық аурулардың көбеюіне әкелгенін көрсеткен.
Қазіргі әлем түрлі дыбыстарға толы – көлік, метро шуылы, қала өмірінің басқа да дыбыстары. Көптеген адамдар үшін шудан құтылудың шешімі – шуды басатын (noise-canceling) құлаққаптар. Олар сүйікті музыка немесе подкаст тыңдауға мүмкіндік береді. Алайда сарапшылар мұндай дыбыстық оқшаулау мидың жұмысына кері әсер етуі мүмкін екенін ескертеді.
Британдық аудиология академиясының вице-президенті Клэр Бентонның айтуынша, үнемі сыртқы дыбыстарды бұғаттау миды табиғи жаттығудан айырады. Уақыт өте келе ми қажетті дыбыстарды сүзгіден өткізу қабілетін "ұмытып", есту өңдеу бұзылысына (АПД – Auditory Processing Disorder) әкелуі мүмкін. Бұл жағдайда адам сөйлесуді қабылдауда қиындықтарға тап болады, әсіресе шулы ортада.
Құлаққаптар кімдер үшін қауіпті?
Әсіресе жасөспірімдер мен жастар үлкен қауіпке ұшырайды, себебі олардың миы әлі даму үстінде. Егер адам жас кезінен "акустикалық вакуумда" өмір сүруге дағдыланса, оның қоршаған ортаға бейімделу қабілеті төмендеуі мүмкін. Сондықтан мамандар тепе-теңдік сақтауды ұсынады – тыныштықтан ләззат алу керек, бірақ мидың табиғи ортадағы дыбыстармен жұмыс істеуіне мүмкіндік беру маңызды.
Қазіргі таңда көптеген жасөспірімдер мен студенттер шуды басатын құлаққаптарды тұрақты қолданады. Дәрігерлер бұл үрдіске алаңдаулы, өйткені есту қабілеті бұзылды деп шағымданатын жастардың саны артып барады, алайда медициналық тексеру кезінде олардың құлақтарында ешқандай патология анықталмайды. Мәселе мида – оған дыбыстарды өңдеу қиынға соғады.
Құлаққаптарды ұзақ қолданудың салдары қандай?
Imperial College Healthcare NHS Trust ұйымының аудиология бойынша сарапшысы Рене Алмейда мидың әртүрлі дыбыстарды қабылдауы маңызды екенін айтады. Бұл оның маңызды ақпарат пен фондық шуды ажырата білуіне көмектеседі. Егер адам үнемі жасанды дыбыстық оқшаулау жағдайында болса, бұл қабілет әлсірейді. Салдарынан:
- Сөйлеуді қабылдау қиындайды,
- Әңгімелесуде қиындықтар туындайды,
- Оқу мен жұмыста шоғырлану төмендейді.
Бұрын мұндай бұзылыстар тек жарақаттар немесе аурулармен байланысты болса, қазіргі уақытта мамандар шуды басатын құлаққаптардың әсерін жиі атап өтеді. Толық дыбыстық оқшаулау ыңғайлы көрінуі мүмкін, бірақ ми үшін қоршаған ортаның дыбыстарын есту маңызды, сондықтан мамандар оны мүлдем болдырмауға болмайтынын ескертеді.